Skinfaxi - 01.11.1949, Blaðsíða 10

74
SKLNFAXl
um frá Eiðum, er að ýmsu ólíkt og þar. Það, sem
hér setur á sérkennilegan svip, eru einkum hverirnir
mörgu, sem þyrla upp þéttum gufustrókum og þylja
í hljóði sitt fábreytta lag um kraft, kraft, aflið, sem
fólgið er í íslenzkri jörð.
Starfsferill ungmennafélaganna á Islandi um full
fjörutíu ár er að mörgu orðinn mcrkilegur og fagur.
Þau hafa fengið miklu áorkað — sums staðar jafnvel
undra miklu. Þau hafa reynzt trú liugsjón sinni:
Ræktun lýðs og lands. Þau hafa staðið í fylkingar-
brjósti í þeirri framfarabaráttu, sem liefur á fáum
árum og áratugum breytt meir högum Islands hið
ytra en allar aldir þess áður frá landsnáms og sögu-
öld.
En þó er þetta vonandi aðeins upphafið, fyrstu morg-
unverkin. Því að enn er Island óunnið að mestu —
enn bíður ónotað megin þeirrar orku, sem það býr
yfir.
I aldamótaljóðum sínum, nokkru áður en ungmenna-
félögin hér hófu göngu sína, kveður Hannes Hafstein
um orku fossanna. öldin nýja mun taka þá í þjónustu
sína: Sé ég í anda knör og vagna knúða krafti, sem
vannst úr fossa þinna skrúða. Og nú kveikja fallvötnin
ljós um landið líkt og blikandi stjömur, fleiri og fleiri,
í borgum, þorpum og bændabýlum, ylja, sjóða, létta
verkin, úti og inni, hreyfa vélarnar, starfa, strita og
sigra. En allt þetta verk er ekki nema örlítið brot af þvi,
sem fallvötnin geta unnið. Það hefur verið reynt að
mæla og áætla orku þeirra, sem fellur í flúðum og
fossum og þungum straumi til sjávar ónotuð að mestu
eða öllu — orka, sem getur m.a. veitt nýju og dásam-
legu gróðurmagni yfir íslenzka mold. Hvílíkur feikna
kraftur. Fjórar milljónir hestafla.
Engu minni er talin hveraorkan á íslandi, að ég
nefni ekki undur atómorkunnar. Barn að aldri sá ég
fyrstu virkjun hveraorkunnar, hjá Erlendi á Sturlu-