Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1979, Side 35

Ólafur Karvel Pálsson:
Þorskveiðarnar
síðustu árin
Bráðum eru liðin 3 ár síðan
enskir togararyfirgáfu íslandsmið
þann sögulega dag 1. desember
1976 og íslendingar öðluðust
óskoruð yfirráð yfir íslenska
þorskstofninum. Þar með lauk
rúmlega 500 ára fiskveiðisögu
Breta á Islandsmiðum.
Ein helsta röksemd okkar ís-
lendinga í baráttunni um yfirráðin
yfir fiskmiðum landgrunnsins var
sú, að óskoruð yfirráð okkar væru
forsenda þess, að hægt væri að
nýta fiskstofnana af skynsamlegu
viti. Nú höfum við haft þessi yfir-
ráð í hartnær 3 ár og væri því ekki
úr vegi að athuga lítillega, hvernig
til hafi tekist, hvort eitthvað hafi
farið úrskeiðis og hvað sé hugsan-
lega til úrbóta. Þar sem þorskur-
inn er nú einu sinni mikilvægastur
okkar nytjafiska verður þessi at-
hugun takmörkuð við þann gula
fisk.
Veiðarnar 1977—1979
Meðfylgjandi mynd sýnir
þorskafla íslendinga síðustu 3 ár-
in. Neðri hluti myndarinnar sýnir
mánaðaraflann ár hvert, en efri
hlutinn heildaraflann ár hvert frá
ársbyrjun til loka hvers mánaðar.
Aflatölur eru í þúsundum tonna
og byggjast á aflaskýrslum Fiski-
félags íslands.
Súlnarit mánaðaraflans sýnir
mjög ljóslega, að þorskveiðarnar
byggjast á tveimur toppum, afla-
hrotum, sem sjómenn og fisk-
verkafólk hefur orðið áþreifan-
lega vart við í gegnum árin. Þessar
aflahrotur eiga sér raunar líf-
VÍKINGUR
Dr. Ólafur Karvel Pálsson fiskifræðinRur.
fræðilegar skýringar. Fyrri hrotan
og sú meiri, sem nefna mætti vor-
hámark, á rætur að rekja til
hrygningar þorsksins fyrir Suður-
og Suðvesturlandi í mars og apríl.
Á þessum tíma er langmest veitt í
net og botnvörpu og hefur aflinn
þessa 2 mánuði verið 95—122 þús.
tonn síðustu 3 árin eða u.þ.b.
þriðjungur af þorskafla íslend-
inga yfir allt árið.
Seinni aflahrotan, sem nefna
mætti sumarhámark, á að líkind-
um rætur að rekja til fæðuöflunar
þorsksins yfir mánuðina júní—
ágúst. í þessari hrotu er langmest-
ur hluti aflans tekinn í botnvörpu
eða flotvörpu fyrir Vestfjörðum
og Norðurlandi. Þessa 3 mánuði
hefur aflinn verið 87—97 þús.
tonn síðustu 3 árin eða sem nemur
26—31% af ársaflanum. Hér er
eingöngu átt við þorskafla íslend-
inga nema annað sé tekið fram.
Afli er einnig allgóður og jafn-
vel mjög góður í janúar, febrúar
og maí, en hinsvegar einkennast
síðustu 4 mánuðir áranna af treg-
fiskiríi með mánaðarafla um 13
þús. tonn.
Þegar efri hluti myndarinnar er
skoðaður með samanburði milli
ára í huga kemur í ljós, að mis-
munur á heildarafla hefur ráðist á
vetrarvertíð í janúar—maí, og
hafa aflabrögð verið fremur
sveiflukennd á þessu tímabili,
einkum i mars, en tiltölulega jöfn
frá ári til árs síðari hluta ársins.
Árin 1977 og 1978 er framvind-
an í heild mjög áþekk, enda þótt
nokkur munur sé á aflabrögðum í
einstökum mánuðum. í heild
munar 10 þús. tonnum á vertíðar-
afla þessi 2 ár. Árið 1978 er afli
heldur meiri í júní og júlí en
heldur minni síðustu mánuði -árs-
ins þannig að einnig munar 10
þús. tonnum á ársaflanum 1977 og
1978.
Á síðustu vetrarvertíð (1979)
voru aflabrögð mjög góð í febrúar
og mars miðað við 2 fyrri ár, en
heldur lakari í apríl og maí og var
vertíðarafli í ár 20 til 30 þús.
tonnum meiri en 2 síðustu árin.
Samkvæmt aflatölum janúar—-
september 1979 var aflinn þá um
23 þús. tonnum meiri en yfirsama
tímabil 1977 og 1978. Sá aflamis-
munur, sem fyrir lá milli þessara
35