Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1981, Blaðsíða 14

svo í nokkur ár, en loks árið 1924
gerðust Sovétríkin aðilar að sam-
komulaginu.
Þann 14. ágúst 1925 var fáni í
fyrsta sinn dreginn að hún á
Longyearbyen, sem tákn þess, að
Spitsbergen heyrði undir Noreg.
En eitt megin atriði samningsins
var það, að Noregur hefði yfirráð
yfir eyjunum, en samt máttu aðrar
þjóðir nytja eyjarnar. Það er ein-
mitt þetta atriði samkomulagsins,
sem mér finnst að hefði getað
verið fyrirmynd að samkomulagi
milli íslendinga og Norðmanna
um Jan Mayen. En komum að því
síðar.
I ræðu, sem Tryggvi Bratteli
flutti í tilefni 50 ára afmælis
norskra yfirráða yfir Svalbarði,
eins og Norðmenn kalla Spits-
bergen 14. ágúst 1975,lagði ráð-
herrann áherslu á, að Norðmenn
hefðu með samningnum 1920
fengið viðurkennd yfirráð yfir
Svalbarði af tveimur megin
ástæðum, sem í dag skipta enn
máli. Önnur ástæðan var hið nána
samband, er var milli Noregs og
Spitsbergen. Ráðherrann sagði,
að Norðmenn myndu annast og
rækja framkvæmd samningsins
með þeirri ábyrgð, sem sagan og
aðstæður leggja þeim á herðar. —
I lokaorðum fyrrgreindrar ræðu
sagði ráðherrann að hvíldi ein-
hvers konar ævintýrablær yfir
þessari eyjaþyrpingu út í íshafinu,
sumpart vegna þeirrar frásagna og
mynda af náttúrunni, sem til eru
þaðan, en ef til vill vegna þeirrar
venju eða áráttu hjá manninum
að leita út í óvissuna í baráttu við
taumlaus náttúruöfl og á þann
hátt að leita að innihaldsríkri til-
veru.
Eftir að maðurinn hefur fundið
leið út í himingeiminn er jörðin
okkar í vitund manna orðin miklu
minni en áður og þá getur ferð til
Svalbarða ekki lengur verið eins
og ævintýri, út í hið óþekkta, voru
lokaorð ráðherrans.
Frydenlund utanríkisráðherra
Noregs, sagði við sama tækifæri,
að í heimi, þar sem annars væri
mikið um árekstra og deilur, hefði
lítil spenna ríkt um Spitsbergen og
hlutdeild Noregs og ábyrgð væri
að viðhalda friði — eða ró — á
þessum svæðum. Það væri grund-
vallar stefnumið í norskri pólitík
og á því samhengi að stuðla að
nýtingu náttúruauðæfa og auk-
inna athafna á því sviði, en slíkt
ætti að takast á friðsamlegan hátt,
— þannig að komist yrði hjá
milliríkjadeilum og árekstrum. —
I fáum orðum sagt heyra Spits-
bergen-eyjarnar undir Noreg, en
eru samt samkvæmt Parísarsamn-
ingnum frá 1920 í sameign margra
þjóða.
Suðurheimskautið
Um síðustu aldamót tóku
Norðmenn mjög að auka hval-
veiðar sínar á Suður-heims-
skautssvæðinu og í þeim heims-
hluta hafa þeir lagt undir sig
landsvæði og eru meðal 12 þjóða,
sem skipt hafa Suðurheims-
skautssvæðinu á milli sín. Svæði
Norðmanna kallast Drottningar
Maud-land. Norðmenn hafa tals-
vert kannað þessar slóðir og
hafnsvæðið þar og hafa þar verið
VÍKINGUR
14