Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1981, Page 26

furðuelgustu formum og mynd-
um, mörgum svo skrautlegum og
listrænum að unun er á að horfa.
Þetta er plöntusvifið eða þör-
ungasvifið, sem samanstendur úr
einfruma þörungum, aðeins brot
úr millimetra að stærð. Sumar
þessara lífvera hafa einskonar
svipu eða hala með hverra tilstyrk
þær geta fært sig nokkuð um, þ.e.
hreyft sig. Flest okkar ætla þenn-
an hæfileika aðeins dýrum. En
hvað er dýr og hvað er planta?
Greinar þessa tveggja meginlífs-
forma á jörðinni koma saman í
einn stofn við rót ættartrésins. Þær
lífverur sem við höfum fyrir aug-
um eru þar í stofninum þar sem
hann greinist. Það sem sker úr um
að við nefnum þetta plöntur (þör-
unga) en ekki dýr er dýrmætt
djásn í líkama þeirra sem nefnist
blaðgræna. Eins og allir vita geta
plöntur breytt ólífrænum efnum í
lífræn undir skini sólar, en sá
galdur fer einmitt fram í blað-
grænunni. Sólarljósið nær ekki að
þrengja sér ýkja langt niður í sjó-
inn, og svifþörungar dafna aðeins
þar sem nægrar birtu nýtur, eða í
efstu 30—40 metrum sjávar. Þar
geta þessar örsmáu lífverur fjölg-
að sér svo mjög að þær verða í
krafti fjölda síns undirstaða lífsins
í sjónum rétt eisn og grös og jurtir
á þurru landi.
Helstu hópar
plöntusvifsins
Hinir smásæju þörungar
(margir minni en 1/20 úr mm),
sem sökum smæðar sinnar svífa
um í sjónum, tilheyra ýmsum
flokkum í ríki þörunganna. Þýð-
ingarmestu flokkar plöntusvifsins
eru kísilþörungar, skoruþörungar
og kalkplötuþörungar. Síðan má
nefna blágrænþörunga og græn-
þörunga. Kísilþörungar hafa um
sig skel úr kísil. Þeir mynda títt
keðjur þar sem einstaka þörungar
(frumur) eru lauslega tengdir
saman (sjá mynd). Oft er mikill
hluti plöntusvifsins kísilþörungar.
Því er nauðsynlegt að mikið sé af
uppleystum kísil í sjónum, er binst
svo í skjöld þörunganna. Skoru-
þörungar voru og nefndir sund-
þörungar sökum sundhala eða
-svipu sem þeir hafa. Slík hreyfi-
tæki hafa reyndar aðrir hópar og
því hefur nafnið skoruþörungar
orðið ofan á, en það vísar til ein-
kennandi skora sem þessi hópur
þörunga hefur greypt í ytri skel
sína (sjá mynd). Skelin eða
frumuhúðin hjá skoruþörungum
inniheldur ekki steinefni, heldur
er gerð úr lífrænum efnum ein-
göngu. Þriðji mikilvægi hópurinn
í plöntusvifinu eru kalkplötuþör-
ungar. Þeir hafa um sig skjöld eða
brynju úr kalkplötum, en sú
brynja er oft mjög formfögur og
margbreytileg að gerð (sjá mynd),
en sama má segja um útlitsfegurð
kísilþörunga. Eins og skoruþör-
ungar hafa kalkplötuþörungar
svipur sem hreyfitæki. Um blá-
grænþörunga og grænþörunga
skulu höfð fá orð hér. Þessir hópar
VÍKINGUR
Varahluta og t
viðgerðarþjónusta
við fiskiflotann í
meir en 55 ár.
BOSCH
ÞJÖNUSTA
Látið okkur yfirfara og endurnýja
viðkvæma hluti og stilla dieselkerfi
reglulega, svo komist verði hjá óþarfa
töfum vegna bilana. Varahlutir jafnan
fyrirliggjandi.
BRÆÐURNIR ORMSSON %
LÁGMÚLA S SÍMI 38820
26