Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1998, Qupperneq 50

Náttúrufræðingurinn - 1998, Qupperneq 50
plöntu í sunnanverðu Angóla. Hins vegar greinir heimildir á um hvenær það var. Ein heimild telur það hafa verið í apríl 1852, önnur nefnir 3. september 1859 og sú þriðja, sú sem oftast er nefnd, telur það hafa verið 1860. Hér verður að sjálfsögðu ekki lagt mat á áreiðanleika þessara heimilda hverrar um sig, enda litið svo á að litlu máli skipti. Heim- kynni plöntunnar eru í Namibíu. Þar vex hún á belti sem frá vestri til austurs er um 100 km breitt en frá norðri til austurs er það um 1000 km. Hvergi annars staðar á hnettinum hefur hún fundist. Svo er sagt að finnandinn hafi orðið svo frá sér numinn, er hann fyrst leit þessa plöntu, að hann hafi fallið á kné og ekki þorað við hana að koma. Um svipað leyti fann Thomas Bains plöntuna í nám- unda við Swakop í Namibíu, líklega við eða í farvegi Swakop-ár, en á sú flytur að jafnaði ekki svo mikið vatn að það nái til sjávar nema tímabundið og á margra ára fresti. Nokkurt vandamál reis út af nafngift plöntunnar og stöku sinnum hefur bainesii verið tengt henni sem „eftirnafn“. Hitt nafn- ið hefur þó sigrað og víst er að mirabilis á hér vel við. Welwitschia verður mest aðeins um 1 metri á hæð. Blöðin eru aðeins tvö, dökk- græn og safarík, enda bíta sum dýr eyði- merkurinnar þau, sjúga úr þeim safann en spýta fasta efninu. Ekki er hér hætta á ofbeit því bæði er að plönturnar vaxa ekki þétt og grasbítar eru ekki margir á vaxtarslóðum þeirra. Eins og áður segir eru blöðin aðeins tvö, koma beint út úr stofninum og eru tals- vert breið, eins og sjá má á myndinni. Þau rifna að endilöngu í vindinum og því lítur svo út sem þau væru mörg. Þau eru hin sömu alla ævi plöntunnar, en hún verður 1000 ára og þaðan af meira. Sú elsta sem vit- að er um er talin 1500 ára. Rótin er talin vera 3 m löng, en vökvun sína fær Welwitschia einkum úr næturþokunni, sem þéttist á blöð- unum og nægir plöntunni að jafnaði. Nætur- þokan kemur frá Atlantshafinu og orsakast af því að Benguela-straumurinn, sem strýk- ur upp eftir ströndinni, er kaldur og of kaldur til þess að af honum verði uppgufun slík að nægi til myndunar regnskýja og úrkomu. Regnský, oft með stórfelldri en skammvinnri úrkomu og þrumuveðri, koma austan frá, inn frá Indlandshafi, og eru þegar inn yfir Namibíu kemur búin að losa sig við það mesta af raka sínum. Því er úrkoma þar víða aðeins 120-130 mm á ári. Hjá Welwitschiu eru karlblóm og kven- blóm sitt á hvorri plöntu. Frjómjölsfram- leiðsla er mikil og fjókornin dreifast með vindum. Kvenblóm eru stærri og gefa frá sér vökva líkan hunangi sem frjókornin festast í. Fræframleiðsla er mikil, fræin eru með svif- hárum og dreifast með vindum. Þau verða hins vegar fyrir þungum áföllum af sveppi sem á þau leggst og af því að ýmis smádýr eyðimerkurinnar éta þau. Því komast tiltölu- lega fá fræ í jörðina, en ekki er þar með allt búið því þar geta þau þurft að bíða þess árum saman að a.m.k. tveggja daga kröftugt skúraveður komi og gefi þeim kraft til að spíra, festa rætur og dafna. Þar eð slíkar kringumstæður eru næsta fátíðar í eyði- mörkinni verður skiljanleg sú staðreynd að flestar plöntur innan sama svæðis eru jafngamlar. Welwitschia mirabilis er alfriðuð í Namibíu. Heimildarit Craven, Patricia & Marais, Christine 1992. Namib. Flora. Gamsberg. Macmillan. PÓSTFANG HÖFUNDAR Jón Jónsson Smáraflöt 42 210Garðabæ 48
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.