Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 10

Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 10
7. mynd. Gufubólstrar stíga stöðugt upp frá Etnutindi. Ljósm. Gertrud Keim. 5 mVsek). Þetta ástand hélst nær óbreytt í rúmlega einn mánuð. Þá fór aðeins að draga úr gosinu, öskuframleiðslan hætti en við tók ákaft gasstreymi upp úr gígunum. Hraun vall upp úr sprungunni á einum stað og var rennslið nú áætlað aðeins tæplega helmingur þess sem áður hafði verið eða um 15 mVsek. Þetta gos reyndist þegar upp var staðið hið mesta í Etnu frá árinu 1669 og er þá miðað við hraunframleiðslu en hraun sást síðast renna 30. mars 1993. Gosið stóð í 473 daga og heildarmagn hrauns var áætl- að 250-300 milljón m3. Bergfræðilega séð er hraunið hawaiít, sama bergtegund og kom upp á Heimaey 1973. Heildarrúmmál gosefna í Kröflueldum 1975-1984 var um 250 milljón m3 (0,25 km3). ■ HRAUNIÐ ÓGNAR ZAFFERANA Þegar í upphafi gossins var gert tölvulíkan af líklegum rennslisleiðum hraunsins og kom þá strax í ljós að veruleg hætta var á að hraunið rynni í átt að Zafferana, 7000 manna bæ í 600 m hæð og um 9 km fjarlægð frá gosstöðvunum. Landris hélt áfram eftir að gosið hófst og var það túlkað af vísindamönnum sem merki um áfram- haldandi aðstreymi kviku og vaxandi þrýsting í rótum fjallsins. Því þótti sýnt að gosið gæti staðið í alllangan tíma. Allt fram á aðfangadag jóla 1991 hélt hraunið áfram að streyma niður í Uxadal en hann er rúmlega 20 km2 að flatarmáli. Á aðfangadag náði breið og mikil hraun- tunga að renna niður í næsta dal, Valle di Calanna og á næstu viku rann hraunáin þvert yfir hann, alls 6,5 km leið. Á gaml- ársdag var hraunið komið að Portella Calanna, skarði sem opnast út úr dalnum en þaðan eru aðeins 2,5 km til Zafferana. í skarðinu fór hraunið yfir stíflugarða og eyðilagði áveitukerfi fyrir Zafferanabúum. ■ BjÖRGUNARAÐGERÐIR Varnargarðar Almannavarnir Italíu (Protezione Civile) reyndu að fylgjast vel með þróun mála í gosinu, en það reyndist erfitt, bæði vegna þess hve gígarnir voru hátt í fjallinu og vegna veðurlags, enda hávetur. Þegar hraunið átti aðeins um 2 km ófarna til Zafferana var ákveðið að grípa til aðgerða í þeim tilgangi að reyna að stöðva hraunið eða draga úr hraunrennsli í átt að bænum. Ekki þótti ráðlegt að breyta farveginum neðan við Portella Calanna vegna hættu á að hraunið tæki stefnu á aðra bæi. Ráð- legast var talið að reisa varnargarð í skarð- inu Portella Calanna sem haldið gæti hrauninu í skefjum, a.m.k. að mestu leyti. Þann 3. janúar 1992 stöðvaðist fremsta hrauntungan og ný tunga tók að renna yfir þá eldri ofar í fjallinu. ítalska hernum, ásamt slökkviliði og sjálfboðaliðum, gafst nú ráðrúm til að byggja um 240 m langan og 21 m háan varnargarð í skarðinu og var hann gerður úr því efni sem aðgengilegast var í næsta nágrenni þ.e. gjalli og ösku. Þann 10. mars flæddi ný hrauná niður í Valle di Calanna og lagðist hún að varnar- garðinum fjórum dögum síðar. Smám 56
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.