Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 58

þáttur óbreyttur um fjölda kynslóða.
Mendel flutti frjó milli plantna af hrein-
ræktuðum afbrigðum garðertu, Pisum sat-
ivum, og rakti erfðir fárra auðþekktra ein-
kenna um nokkrar kynslóðir. Árangurinn
setti hann fram sem tölfræðileg hlutföll.
Mendel vissi ekki hvar í frumunum erfða-
þættirnir væru, enda óvíst að hann hafi
nokkurn tíma litið í smásjá. Þeir voru síðar
kallaðir gen, og menn grunaði brátt að þau
væru í litningunum, þráðum í kjörnum
frumnanna. Bandarískir líffræðingar stað-
festu þennan grun snemma á þessari öld,
og oft er talið að Thomas Hunt Morgan (4.
inynd) hafi lagt fram endanlega sönnun
fyrir litningakenningunni um erfðir, að
genin væri að finna í litningunum, með
rannsóknum á bananaflugu, Drosophila
melanogaster. Fyrir það hlaut Morgan
nóbelsverðlaun í lífeðlisfræði 1933.
■ MICHURIN
Ivan Vladimirovich Michurin (5. mynd)
fæddist 1855 nærri Dolgoje í Rjazan-
héraði, suðaustur af Moskvu, kominn af
bændum sem höfðu mikinn áhuga á aldin-
rækt. Við langafa hans voru kennd peru-
afbrigði, michurinperur, og afi hans og
faðir voru líka þekktir garðyrkjumenn.
5. mynd. l.V. Michurin, 1855—1935
(Michurin 1949).
Sakir fátæktar komst Ivan ekki í háskóla
en gekk í þjónustu Rjazan-Úral-járnbraut-
arfélagsins. í frístundum rak hann gróðr-
arstöð þar sem hann vann að kynblöndun á
aldintrjám. Þar kom að liann hætti hjá
járnbrautinni og helgaði sig kynbótunum.
Michurin náði frábærum árangri f aldin-
trjárækt. Á langri ævi framleiddi hann ein
300 ný yrki (ræktunarafbrigði) og kom
aldintrjám til að vaxa þar sem þau höfðu
aldrei fyrr þrifist. Hróður hans barst víða
og á árunum 1911-1913 gerði Landbúnað-
arráðuneyti Bandaríkjanna honum mörg
tilboð um að starfa þar. Þessu hafnaði
Michurin og neitaði einnig að selja Banda-
ríkjamönnum safn sitt af fræjum og plönt-
um. Samt bjó hann þá við kröpp kjör í
heimalandi sínu og naut takmarkaðrar
viðurkenningar. Til dæinis lýstu klerkar
kynblöndunartilraunum hans þannig að
hann „breytti aldingarði drottins í hóru-
hús“.
Michurin kynntist verkum Mendels en
taldi niðurstöður hans aðeins eiga við um
skammlífar lífverur eins og ertur, sem
aldar væru við staðlaðar aðstæður svo
áhrifa umhverfisins gætti ekki. Umhverfið
næði hins vegar að móta aldintré á löngum
lífsferli og áhrif þess gengju að erfðum.
Auk þess sem Michurin ræktaði kyn-
blendinga af fræi fékkst hann við ágræðslu,
sem hann kallaði líka kynblöndun (vaxtar-
blöndun, „vegetatíva" blöndun), þar sem
grædd er grein af einu tré (græðikvistur) á
stofn með rót af tré af annarri gerð. Hann
taldi að fræ sem þroskuðust í blómum á
græðikvistinum yrðu fyrir arfgengum
áhrifum frá rótarstofninum og öfugt.
„Læt ég lesendum eftir að dæma um það, hvort
beitt verður í slíkum tilvikum hinum rómuðu
ertulðgmálum Mendels, þar sem þessi austur-
ríski munkur ákvarðar fyrirfram, út frá atliug-
unum á kynblöndun tveggja afbrigða af erlum,
fjölda kynblendinga sem líkjast öðru hvoru for-
eldranna um líkamseinkenni... Aðeins algerir
fáráðlingar á sviði kynbóta aldintrjáa myndu
láta sig dreyma um að draga í því efni ályklanir
af athugunum á erturn." (Michurin 1949, bls.
113.)
„Mér er fjarri að gera lítið úr lögmáli Mendels.
Ég bendi aðeins á nauðsyn þess að lagfæra það
104