Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1983, Side 215

Náttúrufræðingurinn - 1983, Side 215
flekakenningarinnar, en vonandi tekst fljótlega að fella þessi fyrirbæri saman í eina heild. Með skýringum sínum á myndun gervi- gíga gerði Sigurður Þórarinsson tilgátur Rittmanns um svæðisgos óþarfar. Jón Jónsson hefur þó vakið upp hugmyndina um þess háttar gos eftir athuganir sínar á Reykjanesskaga, og saknaði ég hennar í grein Sigurðar. Sigurður segir (bls. 115), að Skútustaðagígar séu ntyndaðir þegar hraun rann yfir eldra hraun þar sem grunn- vatn stóð hátt svo að holur og sprungur voru meira eða ntinna vatnsfylltar. Nýjar athuganir á gervigígununt benda á liinn bóginn til þess, að hraunið hafi runnið út í stórt stöðuvatn. I heild er kafli Sigurðar Þórarinssonar greinargóður og skýr. Þannig hefði bókin öll átt að vera. Næsti kafli er einnig þessum kostum bú- inn. Hann er nýr og fjallar um jarðskjálfta á íslandi. Höfundar eru þeir Sveinbjörn Björnsson og Páll Einarsson. Fróðlegt hefði þó verið að sjá meira um smáskjálfta- hrinur á Reykjanesskaga og svonefnda S-bylgjuskugga af kvikuþró Kröflu. Steingervingakafli Leifs Símonarsonar hefur leyst af hólmi kafla Jóhannesar Askelssonar úr fyrri útgáfunni, og er hann því laus við hinar klúðurslegu viðbætur og leiðréttingar sent einkenna flesta næstu kafla. Kafli Leifs er lipurlega skrifaður og greinargóður. Helst er saknað skrár um latnesk heiti dýra og jurta sem konta við sögu, og myndir af þeint hefðu komið að góðu haldi. Ég hygg, að fáir geri sér í hugarlund hvernig túlípanatré lítur út, svo dæmi sé tekið. Leifur gerir talsvert úr skyldleika ís- lensku tertíerflórunnar við laufskóga í austurhluta Bandaríkjanna og telur það benda til landsambands. Mig minnir þó, að Leifur hafi á öðrum stað sjálfur lýst lauf- skógabelti Bandaríkjanna sem leifum af miklu víðáttumeiri skógi (Arktó-tertíeru geoflórunni) sem einnig náði um Evrópu og Asíu. Hvað sædýralíf varðar erum við svo lán- söm að eiga Tjörneslögin. Grunsamlegt virðist, að innreiö Kyrrahafsdýra í Atlants- haf skuli verða samtímis og ísöld er talin hefjast. Hefur verið kannað til hlítar hvaða áhrif aðflutningur Kyrrahafsdýra liefur á túlkun okkar á hitasögu sjávar samkvæmt Tjörneslögunum? I ritskrá Leifs saknaði ég greinar Sigurð- ar Þórarinssonar unt Svínafellslögin. Jón Jónsson skrifar næsta kafla, sent Ijallar um jarðhitann. Undirritaður er næsta fáfróður um þetta efni, en sitthvað mætti betur fara. í fyrsta lagi vantar í rit- skrána nýlegar yfirlitsgreinar unt jarðhita í Náttúrufræðingnum og Jökli. Þá er jarðhit- inn ekki settur í samband við flekakenn- inguna, en varla getur hann talist feðraður an þess. 1. d. hefur hin einkennilega dreif- ing jarðhitans hér á landi verið talin ein af aðalröksemdunum fyrir því, að rekbeltin hafi færst austur á bóginn. Þá er komið að liinni einkennilegu sam- suðu 1 ómasar Tryggvasonar og Freysteins Sigurðssonar um hagnýt jarðefni. Aðferð Freysteins við endurskoðun kafla Tómasar heitins er afar sérstæð. Sennilega er einsdæmi í íslenskri bókmenntasögu að maður skrifi bókarkafla með látnum höf- undi, og verður svo vonandi áfram. prá- sögn höfunda af kísilgúrnámi úr Mývatni gefur tilefni til athugasemda. Sagt er (bls. 225), að gúrinn sé endurnýjanlegt jarðefni. Með þessu er gefið í skyn, að vinnsla gúrs úr vatninu geti haldið áfram um aldur og ævi. Það væri hrein firra að halda slíku fram, því að endurnýjunin er alltof hæg til að hún skipti máli, og er því í raun unt venjulegan námugröft að ræða. Þá er þess að geta, að þótt kísilgúr í Mývatni nerni nokkrum milljónum tonna, eins og höf- undar segja, þá er víst, að ekki er hag- kvæmt að nýta nema hluta hans vegna fjar- lægðar frá verksmiðjunni, auk þess sem vinnslan hefur f för með sér óbætanleg spjöll á lífríki vatnsins. Kaflanum lýkur með kjarnyrtum skömm- um unt untgengni við jarðefnanám. Vissu- lega er hægt að taka undir með höfundun- um, en þó hljóma orð þeirra líkt og verið sé að skjóta músarrindla með fallbyssum. Umgengni um jarðefnanám er ekki nema angi af mun stærra máli, sem er umgengni við íslenska náttúru og ofnýting hennar. í 195
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204
Side 205
Side 206
Side 207
Side 208
Side 209
Side 210
Side 211
Side 212
Side 213
Side 214
Side 215
Side 216
Side 217
Side 218
Side 219
Side 220
Side 221
Side 222
Side 223
Side 224
Side 225
Side 226
Side 227
Side 228
Side 229
Side 230

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.