Náttúrufræðingurinn - 1984, Side 44

Bjarnason 1979). Það er rétt að taka
það fram að beitaráhrif eru ekki ein-
ungis fólgin í því að hluti af ofanjarðar-
vexti plantna eru fjarlægðir, heldur
einnig í traðki beitardýra og ójafnri
dreifingu áburðar.
Þekja gróðurs minnkar við beit og
gróðurlögum hans fækkar. Tegundir,
sem eftirsóttar eru af sauðfé hafa
minni þekju þar sem beit er mikil,
sérstaklega hávaxnar tvíkímblaða jurt-
ir: Féð nær yfirleitt vel til þeirra og
vegna staðsetningar vaxtarvefjar þola
þær verr að klippt (bitið) sé ofan af
þeim en grös og aðrir einkímblöð-
ungar. Fléttur eru viðkvæmar fyrir
traðki og hafa því meiri þekju þar sem
beitarfriðað er. Sama gildir um flestar
mosategundir, einkum þær sem hafa
jarðlægt vaxtarform (pleurocarp). Þær
sem vaxa upprétt (apocarp) eru heldur
þolnari. Orsakir þess hve mikið er af
gamburmosa í ofbeittum gróðurlend-
um eru hins vegar óbein beitaráhrif,
eins og rakið var hér á undan. Flófleg
beit flýtir fyrir hringrás næringarefna
og kemur í veg fyrir uppsöfnun þeirra
sem sinu. Fleiri tegundir eru að jafn-
aði þar sem beit er mikil, en fáar teg-
undir hafa þar mikla þekju. Afmörkun
gróðurfélaga verður einnig erfiðari,
sennilega vegna minni samkeppni
plantna og minniháttar rasks, einkum
af traðki, sem skapar skilyrði fyrir
fleiri tegundir innan afmarkaðs svæð-
is.
ÞAKKARORÐ
Herði Kristinssyni þakka ég alla þá
aðstoð er hann veitti, en hann var
umsjónarmaður þess verkefnis sem
hér er skýrt frá. Halldóri Þorgeirssyni,
Birni Gunnlaugssyni og Guðrúnu Á.
Jónsdóttur þakka ég aðstoð veitta við
útivinnu, Bergþóri Jóhannssyni fyrir
aðstoð við greiningu mosa, Friðriki
Pálmasyni fyrir mælingar á jarð-
vegssýnum, og Ólafi Ingólfssyni fyrir
teikningu mynda.
HEIMILDIR
Ágúst H. Bjarnason. 1979. Beit og gróður.
— Ársrit Skógr. fél. ísl. 1979: 40-47.
Bennett, D. P. & D. A. Humphries.
1974. Introduction to Field Biology. -
Arnold, London.
Drew, W. B. 1944. Studies on the use of
the point-quadrat method of botanical
analysis of mixed pasture vegetation. -
J. Agric. Res. 69: 289-297.
Ellison, L. 1960. Influence of grazing on
plant succession of rangelands. —
Botan. Rev. 26: 1—78.
Goodall, D. W. 1952. Some considera-
tions in the use of point quadrats for
the analysis of vegetation. - Aust. J.
Sci. Res. B. 5: 1-41.
Hörður Kristinsson. 1979. Gróður á beit-
arfriðuðum hólmum á Auðkúluheiði og
í Svartárbugum. - Týli 9: 33—46.
Hörður Kristinsson & Helgi Hallgrímsson.
1977. Náttúruverndarkönnun á virkjun-
arsvæði Blöndu. — Orkustofnun OS-
ROD 7713, Reykjavík.
Ingibjörg Svala Jónsdóttir. 1981. Rann-
sóknir á beitarfriðuðum gróðri við
Lómatjarnir á Auðkúluheiði. - 4. árs
ritgerð, Háskóli íslands, Reykjavík.
Ingvi Þorsteinsson. 1972. Gróðurvernd. -
Rit Landverndar 2. Landvernd,
Reykjavík.
Ingvi Þorsteinsson. 1980a. Áhrif Blöndu-
virkjunar á gróður og beitarþol afrétt-
arlands vestan og austan Blöndu. -
Orkustofnun, OS0033/ROD 14,
Reykjavík.
Ingvi Þorsteinsson. 1980b. Gróðurskilyrði,
gróðurfar, uppskera gróðurlenda og
plöntuval búfjár. - ísl. landbúnað-
arrannsóknir 12: 85-99.
38