Náttúrufræðingurinn - 1984, Page 72

býsnin öll af framræsluskurðum, allt
frá hlíðum og suður í Dyrhólaós. Víð-
ast í mýrunum var gjóskulagið frá 1357
á 90 cm til 120 cm dýpi. Þegar ég var
búinn að kanna svæðið nokkuð vel,
kom í ljós að dýpt lagsins stjórnaðist
mest af því hvort um mikið eða lítið
árennsli frá ánum hefur verið að ræða.
Eitt sinn í þessari könnun mældi ég
allmörg jarðvegssnið í skurði sem ligg-
ur til suðurs af Nesleiti (við réttina) og
allt suður í Dyrhólaós. Aður en að
ósnum kom, þ. e. í um 70 m fjarlægð,
hvarf Sólheimalagið undir vatn sem
lónaði upp í skurðinn úr ósnum, var
þó vatnsborð hans mjög lágt. Þegar
kom í ósbakkann voru aðeins 30 cm
frá yfirborði skurðbakkans niður að
vatninu, en þar sem lagið fór undir
vatn var þykktin ofan á því 110 cm.
Samkvæmt þessu var öskulagið komið
80 cm undir yfirborð óssins þar sem
bakkana þraut. Þetta var um stór-
straumsfjöru svo ekki hefur verið
komið langt út í ósinn þegar lagið var
komið niður fyrir sjávarmál. Eg kann-
aði hvort þetta væri svona í fleiri
skurðum og var útkoman sama í öllum
sem ég skoðaði.
Ég hef getið hér að framan um
sögnina um reiðingsflóðið norður af
Hildardrangi. Þetta hefur bæði mér og
öðrum þótt mjög með ólíkindum. Svo
var það í september 1974 að nokkrir
stórhugamenn í Dyrhólahreppi ætluðu
sér að setja garð, sem jafnframt átti að
vera vegur í Dyrhólaey, frá eynni
norður að ósnum og síðan vestur með
eftir norðurjaðri leirunnar allt vestur í
foksandsklappirnar sunnan við Norð-
urgarðalæk. Þetta hefði orðið mikið
mannvirki, eitthvað á þriðja km á
lengd og um helming leiðarinnar 5 m
hár svo að ekki flæddi yfir hann, þegar
mest verður í ósnum er útfall hans
lokast. Hugmyndin var að ýta garðin-
um upp úr sandi í leirunni svo ekki
veitti af að grjótverja hann. Þessi garð-
ur átti að varna vatni úr ósnum að
komast vestur á leiruna svo að hún
þornaði og hægt væri að rækta hana.
Þessi hugmynd féll mér illa sem nátt-
úruverndarmanni þar sem þessi leira
er eiginlega eina sjávarleiran allt frá
Skarðsfirði við Hornafjörð og til
Kollafjarðar. Með aðstoð Náttúru-
verndarráðs hafðist að bjarga þessum
viðkomustað þúsunda farfugla vor og
haust. En leyft var að setja garðinn
(veginn) austur á eyna, sunnan svo-
nefndra Hvolhausa, eða sem næst þar
sem brautin austureftir lá.
Þegar hefja átti verkið bað vega-
verkstjórinn, sem sá um verkið, mig
sem formann náttúruverndarnefndar
V-Skaftafellssýslu að koma með sér á
staðinn til þess að sjá að farið hefði
verið að öllu eftir því samkomulagi
sem gert var um legu vegarins. Jarðýta
var komin á staðinn og svo sem í
tilraunaskyni byrjaði hún að ýta upp
þar sem lægst var og sandurinn
blautastur, þ. e. norður af svo til miðri
Háeynni. Biðum við nokkrir þarna til
að sjá hvernig þetta gengi. Þegar ýtan
var komin um 1 m ofan í sandinn,
skeði það óvænta að botn rásarinnar
tók að fljóta uppi aftan við ýtuna.
Þetta var ólseigur mýrarjarðvegur
(reiðingsjarðvegur) sem kom þarna í
ljós. Jarðvegur þessi var þarna um það
bil 60 cm á þykkt og síðan sandur
undir honum. Þarna var sandurinn
mjög vatnsmettaður og hálffylltist rás-
in af vatni, svo að þegar sandfarginu
létti af mýrarjarðveginum flaut hann
upp. Svo seigur var jarðvegurinn að
þótt við færum út á hann sukkum við
ekkert í hann, öðru vísi en að hann
dældaðist niður þar sem við stóðum.
Því miður var að verða svo kvöldsett
að ekki var hægt að sjá til að taka
þarna öskulagasnið. Þó taldi ég mig
finna þar Sólheimalagið frá 1357, ná-
66