Náttúrufræðingurinn - 1984, Qupperneq 96

Ritfregnir
FUGLAR.
Rit Landverndar 8
Ritstjóri Arnþór Garðarsson
Landvernd
Reykjavík, 1982, 216 bls. kilja
Fá dýr á íslandi vekja eins mikla athygli
almennings og fuglarnir. Mjög hefur þó
vantað rit með almennum fróðleik um ís-
lenska fugla. Aðeins þrjár bækur höfðu
verið gefnar út um fugla á íslensku auk
þeirrar, sem hér er vakin athygli á. Það eru
Fuglarnir eftir Bjarna Sæmundsson, sem
kom út 1936, Fuglabók Ferðafélags íslands
eftir Magnús Björnsson, Árbók félagsins
1939, og fuglabók Almenna Bókafélags-
ins, Fuglar íslands og Evrópu, sem kom út
árið 1962 í þýðingu Finns Guðmunds-
sonar. Hefur sú bók reynst fuglaskoðurum
mikilvægt hjálpargagn æ síðan.
Ljóst er, að gömlu fuglabækurnar hafa
ekki fullnægt þörfum á þessu sviði. Bækur
Bjarna og Magnúsar eru óvíða til á heim-
ilum eða í skólum, þær eru auk þess úreltar
að mörgu leyti. Fuglar íslands og Evrópu
er fyrst of fremst greiningabók, þar sem
íslenskum fuglum er næsta lítil skil gerð.
Það var því tímabært, er Landvernd stóð
að útgáfu rits um íslenska fugla, en það
kom út í desember 1982. Þetta rit Land-
verndar er hið áttunda í ritröð samtak-
anna. Það „er samstætt sjöunda ritinu, um
villt spendýr, og er framtak Landverndar
til kynningarátaks Evrópuráðsins um villt
dýr og plöntur og heimkynni þeirra“, eins
og segir í inngangi.
f ritinu eru alls sjö greinar eftir jafn-
marga höfunda, auk inngangs og atriðis-
orðaskrár. Greinarnar voru upphaflega
fluttar sem útvarpserindi sumarið 1980.
Erindin voru síðan endurbætt og aukin.
Breyttust þau mjög við endurvinnsluna,
enda eru önnur vinnubrögð viðhöfð, er
greinar eru búnar til prentunar en til flutn-
ings í útvarpi.
Uppbygging bókarinnar er þannig, að
hún gefur lesendum glöggt yfirlit yfir ís-
lenska varpfugla, lífshætti þeirra og skyld-
leikatengsl hinna ýmsu tegunda. Einnig er
fjallað um samskipti fugla og manna og
reynt að leiðrétta ýmsan misskilning, sem
útbreiddur er varðandi slík samskipti. Þó
má búast við, að ekki séu allir reiðubúnir
að meðtaka útskýringarnar og telji sig
áfram vita betur. Ýmsir hafa alið með sér
hatur á ákveðnum fuglategundum og finna
þeim allt til foráttu. Aðrir hafa ímugust á
skotvopnum og trúa statt og stöðugt á, að
sérhver notkun þeirra sé fuglastofnum
hættuleg. í þessu sambandi má benda á
ýmis dæmi, en ég vísa aðeins í umrætt rit.
Þar fjallar Arnþór Garðarsson, ritstjóri
bókarinnar, m. a. um þessi atriði í inn-
ganginum. Má finna svipaða umfjöllun í
sumum greinanna.
Hver grein fjallar um afmarkaðan hóp
fugla. Við afmörkun var ýmist tekið mið af
skyldleika tegundanna eða lífsháttum
þeirra. Uppbygging greinanna er nokkuð
mismunandi, enda er hér um ólíka hópa
fugla að ræða og mismunandi vinnubrögð
höfunda. í lok hverrar greinar er ritskrá,
þar sem getið er helstu rita um viðkomandi
fuglategundir hér á landi, auk ýmissa rita
um sömu tegundir erlendis. Eru þessar
skrár hinar gagnlegustu þeim, sem áhuga
hafa á að leita frekari fróðleiks.
Eftirfarandi greinar eru í ritinu: Sjófugl-
Náttúrufræðingurinn 53 (1-2), bls. 90 - 96, 1984
90