Náttúrufræðingurinn - 1959, Blaðsíða 20

178
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
en þann, að nefna helztu jarðvegsflokkana, sem þekja mestan hluta
umrædds svæðis, án þess að taka fram, hve mikinn hluta af land-
inu hver tegund þekur. Þó eru þær taldar í þannig röð, að sá flokk-
ur, sem mestur er að flatarmáli er talinn fyrst. Jarðvegi þröngra
dala og fjarðarhlíða á Vest- og Austfjörðum verður t. d. að lýsa sem
samblandi tveggja eða þriggja algengustu jarðvegsflokkanna, enda
þótt margar fleiri jarðvegstegundir komi þar fyrir. Ef við viljum fá
heildarmynd af jarðvegi landsins eða af jarðvegi heilla héraða eða
landshluta, þá verðum við þannig að nota hópa af jarðvegstegund-
um sem einingar á kortinu. Slíkar myndir eru gagnlegar við al-
menna jarðvegslýsingu landsins og ef við ætlum að meta framtíðar-
möguleika stærri svæða til landbúnaðarframleiðslu.
Sú jarðvegskortagerð, sem við höfum unnið að undanfarin sum-
ur, og sem ég lýsti hér að framan, er hins vegar gerð með miklu
meiri nákvæmni, og raunar með eins mikilli nákvæmni og kort í
mælikvarða 1:20 000 leyfa. En einnig þessi kort, þar sem 100 m á
landi svara til l/£ cm á korti, setja því takmörk, hve flokkunin eða
lýsingin getur verið nákvæm. Stærri mælikvarði og nákvæmari lýs-
ing myndi þó naumast hafa fræðilegt eða liagnýtt gildi, auk þess
sem kostnaður við útivinnu og kortagerð eykst hröðum skrefum
með aukinni nákvæmni. Meiri vinnunákvæmni kemur helzt til
greina í sambandi við byggingu kauptúna eða borga, en þá er hand-
hægt að hafa svo nákvæm kort, að sjá megi hvers konar jarðvegur
er á hverjum húsgrunni og hverri byggingarlóð.
Eins og fyrr var getið, verður flokkun jarðvegstegunda að vera
þannig gerð, að auðvelt sé að greina á milli einstakra jarðvegsteg-
unda á víðavangi með skoðun einni saman, þar sem jarðvegsbor er
eina rannsóknaráhaldið. Ef nota á kortin í sambandi við ræktun,
en þau eru fyrst og fremst gerð í því skyni, þá verða m. a. ráðunaut-
ar að geta greint jarðvegstegundirnar eftir lýsingu þeirra.
Þegar jarðvegskort er gefið út verður að fylgja því ritgerð, þar
sem einstökum jarðvegstegundum er lýst og getið þess lielzta, sem
vitað er um efna- og eðliseiginleika þeirra og hæfni til ræktunar.
Sjálfa flokkun jarðvegsins og rannsóknir á hinum ýmsu eigin-
leikum hans, sýnilegum og ósýnilegum, svo og rannsóknir, er varða
hæfni til ræktunar, má framkvæma án þess að kort séu gerð. Mætti
nefna þetta hinn kvalítatífa hluta jarðvegslýsingar, og er að sjálf-
sögðu veigamikið, að þessi þáttur sé vel unninn, ekki sízt að því er