Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1959, Blaðsíða 56

Náttúrufræðingurinn - 1959, Blaðsíða 56
214 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN nokkur skil í stuttri ritfregn. Af heimskautstegundum hefur nákvæm rann- sókn verið gerð t. d. á fjallasveifgrasi (Poa alpina L). Hjá þessari tegund er frjóvguninni aetíð ábótavant. Frjó og eggfruma fá eigi sameinzt með eðlileg- um hætti. Kím- og fræmyndun á sér þó stað, en kynblöndun er útilokuð og tegundin stendur í stað. Höf. hafa talið litþræði hjá samtals 178 einstakling- um þessarar tegundar frá ýmsum stöðum innan lands. Reynast tvílitna ein- staklingar hafa frá 22 til 47 litþræði (2n = 22—47), en langtíðust — eða hjá 112 eintökum — er þó litþráðatalan 2n=33. Á Grænlandi, í Svíþjóð, í Rússlandi og víðar finnst líka fjallasveifgras með sömu litþráðatölu, 2n= 33, en einatt á mjög einangruðum stöðum, er benda til þess, að tegundin myndi gömul og stað- bundin jurtastóð. Eftirtektarvert er, að á íslandi vaxa allir 33-litþráða ein- staklingarnir á þeim slóðum, sem taldar eru hafa staðið upp úr ísbrekáni því, er huldi mestallt landið á síðasta jökulskeiði. Það er því ekki ósennilegt, að við nákvæma athugun á útbreiðslu þessarar grastegundar innanlands megi um leið öðlast frekari vísbendingar um íslaus svæði á síðasta jökulskeiði. Mjög merkilegar eru líka frumu- og erfðafræðiathuganir þær, sem höf. hafa gert á íslenzkum vinglum. Gætu þær rannsóknir skapað undirstöðu að gagn- legum kynbótatilraunum á þessu nytjagrasi. Er þar dæmi um þá hagnýtingu, sem einatt er fólgin í öllum gaumgæfilegum grunnrannsóknum. Þá er og athugandi, að hinar ýmsu tegundir af vetrarliljum, sem finnast á norðurhveli jarðar, hafa sömu litþráðatölu, 2n= 46. En þrátt fyrir þetta sam- einkenni, ber stærð og lögun litþráðanna með sér að áliti höf., að um ólíkar tegundir sé að ræða. Eftir því mun ekki önnur tegund af þessari ætt en bjöllu- lilja, Pyrola grandiflora RAD., vera til á íslandi. Mjög eru eftirtektarverðar aðferðir þær, sem höf. beita til að ráða lausn á vandamáli íslenzkra bjarka. Með því að gera táknmyndarit af einstökum sér- einkennum, er fram koma á ákveðnum jurtahóp, má með útfærslu (extrapola- tion) á þessum einkennum samanlögðum öðlast hugmynd um, hver hafi verið einkenni þeirra tegunda, sem hafa þrengt sér inn í téðan tegundahóp og vald- ið þar kynblöndunum. Hefur höfundur aðferðarinnar, E. Anderson, kallað slíkt „symbolísk dispersjóns diagrömm" til ákvörðunar á „introgressífum" kyn- blöndunum, og hefur hann komizt að merkum niðurstöðum í Bandaríkj- unum. Hins vegar er það ekki til hægðarauka, þegar þannig stendur á, að að- skotategundirnar eru það sterkar, að þeir tegundahópar, sem fyrir eru, þurrk- ast út. En sú virðist einmitt vera raunin um íslenzka birkið. Enda þótt rann- sóknir höf. séu ekki endanlegar, eru þær niðurstöður, sem þau hafa komizt að í sambandi við íslenzka birkið, athyglisverðar. Álíta höf., að elzta birki- tegund landsins muni e. t. v. hafa verið Betula callosa NOTO., en B. Lind- quist hafði fundið steingerðar leifar hennar í míosenlögum í Þrimilsdal í Borgarfirði fyrir nokkrum árum. Við landnám tegundarinnar B. tortuosa LEDEB. virðist fyrri tegundin hafa horfið um vestanvert landið, en látið hins vegar eftir sig nokkur spor í hinum skjólsælli birkiskógum norðanlands. Síðan lítur út fyrir, að kynblöndunarinnreið hafi átt sér stað af hálfu tegundanna B. coriacea og B. concinna GUNNARSS., því að einkenni þessara beggja teg- unda finnast nú í birkiskógunum, enda þótt fyrrnefnda tegundin sé þar nú
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.