Náttúrufræðingurinn - 1959, Blaðsíða 28

186
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Ingólfur Davíðsson:
Skordýr á vængjum vindanna
Við höfum öll séð skordýr á flugi. Hver kannast ekki við glugga-
flugur og maðkaflugur og mölfiðrildið. Eða mýflugur við vötn og
ár, mykjuflugur í og við áburðarhauga og jafnvel hlussulega og
þungfleyga jötunuxa. Skemmtileg Ijósleit eða móleit fiðrildi sveima
mikið milli blómanna á góðviðriskvöldum og í molluveðri, randa-
flugurnar suða við körfur fíflanna o. s. frv. Hafið þið líka séð
köngurlær fljúga? Ekki bera þær þó vængi, en svifflug iðka sumar
smávaxnar köngurlóategundir samt sem áður. Stundum verður
jörðin þakin glitrandi þráðum á sumrin. Sést það oft bezt að kvöld-
lagi. Þetta eru silkiþræðir, sem óteljandi köngurlær — sviflær
hafa spunnið og nota sem sviftæki, þegar þær vilja flytja sig bú-
ferlum. Kallast þræðirnir „vetrarkvíði, fljúgandi sumar, maríu-
þræðir" o. fl. (sbr. Náttúrufr. 1939, 1. hefti). Er ykkur ljóst, að
ýmis skordýr o. fl. liðdýr ferðast svo hundruðum kílómetra skiptir
og komast jafnvel oft í 3—4 km. hæð? Skordýrin fljúga og þau geta
líka borist óravegu með vindinum. Hópar hinna skrautlegu að-
mírálsfiðrilda hafa hvað eftir annað borist til íslands á vængjum
vindanna frá Bretlandseyjum, og s. 1. haust bárust hingað til Reykja-
víkur, Kópavogs og Hafnarfjarðar þistilfiðrildi eftir langvinna
suðaustanátt, sem hefur borið þau yfir hafið.
Langferðir skordýra hafa lengi verið kunnar og í byrjun 19.
aldar var skipulega farið að rannsaka þær, einkum í Bandaríkjun-
um. Var það að verulegu leyti gert í hagnýtum tilgangi, til þess
að geta fremur unnið bug á ýmsum skaðsemdar skordýrum þar
vestra. Reynt var að fylgjast með ferðum þeirra og finna aðalklak-
stöðvarnar. Kom margt einkennilegt og óvænt í ljós. Þannig skrif-
ar t. d. Gilbert White um sérkennilegan viðburð í Selborne á Eng-
landi 1. ágúst 1785: „Um kl. 3 síðdegis í heitu veðri kom allt í