Náttúrufræðingurinn - 1959, Blaðsíða 11

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
169
í ljós eftir að hafa verið bak við það. Ætlast er til að þessar mæl-
ingar verði nákvæmari en þær, sem áður hafa verið gerðar og, ef
slíkar mælingar verða endurteknar síðar, má finna hvort breyting
verður á afstöðu landa hvers til annars.
Jöklafrœði.
Umfangsmiklar rannsóknir á stærð, þykkt og hreyfingu jökla eru
gerðar víðsvegar um jörðina. Stærsta verkefni þessara rannsókna
er ákvörðun á ísmagni því, sem er á Suðurskautslandinu.
Þykkt jökulsins er þar mæld á fjölmörgum stöðum af rannsókn-
arleiðöngrum þeim, sem þangað hafa farið.
Hér á landi annast Jöklarannsóknarfélagið athuganir og mæling-
ar á nokkrum jöklum í sambandi við Jarðeðlisfræðiárið.
Haffræði.
Rannsóknir Jarðeðlisfræðiársins beinast einkum að hæð sjávar,
bylgjuhreyfingu á yfirborði sjávarins og flutningi vatns og orku
með hafstraumum.
Hér á landi eru starfræktir bylgjumælar í Þorlákshöfn, en sjávar-
stöðumælar í Grindavík og Reykjavík, og sér Vitamálastjórnin um
þær mælingar. Haffræðiathuganir á vegum Fiskideildar Atvinnu-
deildar Háskólans ganga einnig inn í rannsóknir Jarðeðlisfræði-
ársins.
Eldflaugar og gerfitungl.
Skammt er síðan farið var að nota eldflaugar til rannsókna á
háloftunum og má vænta þess, að þar náist mjög markverður ár-
angur á Jarðeðlisfræðiárinu. Bandaríkin og Sovétríkin eru þeir
aðilar, sem gera víðtækar rannsóknir með mælitækjum, sem eld-
flaugar bera upp í háloftin. Frakkar áætluðu einnig að senda upp
eldflaugar í rannsóknarskyni.
Margt er hægt að mæla með tækjum í eldflaug, en í sambandi
við starfssvið Jarðeðlisfræðiársins er einkum mælt ástand lofts-
ins, hiti, þrýstingur og vindar, svo og styrkleiki segulsviðsins og
geimgeislar.
Gerfitunglin hafa vakið meiri athygli en allar aðrar nýjungar á
Jarðeðlisfræðiárinu, enda er það eitt mesta tæknilegt afrek mann-
kynsins að skjóta á loft gerfitungli, sem fer hring eftir hring um-
hverfis jörðina. Mælitæki þau, sem gerfitunglin flytja, mæla það