Náttúrufræðingurinn - 1959, Blaðsíða 54

212
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
á þau einkenni, sem fólgin eru, að því er snertir jurtirnar, í erfðafari þeirra
og frumubyggingu.
Sá hluti frumunnar, sem mikilvægastur er í þessu sambandi, er kjarninn,
meginaðsetur erfðanna, Margbreytni í gerð, tölu og hegðun litþráðanna veld-
ur því ennfremur, að mest hefur verið fengizt við hin kjarnafræðilegu ein-
kenni. Sem stendur eru þau líklegust til að veita áreiðanlegustu upplýsing-
arnar um uppruna og skyldleika tegundanna. Athuganir af þessu tægi mynda
kjarnakerfisfræði eða cytotaxonomíu.
I liartnær 15 ár iiefur prófessor Áskell Löve og kona hans, prófessor Doris,
unnið sleitulaust að þessu vandamáli, að því er varðar æðri jurtir íslenzkar.
Eftir skamma veru á íslandi urðu þau því miður að hverfa úr landi vegna
ónógra vinnuskilyrða heima fyrir og setjast að erlendis til að halda þar áfram
rannsóknum sínum. Ekkert lát hefur samt orðið á starfsemi þeirra í þágu ís-
lenzkra grasafræðivísinda, sem þau hafa nú veitt inn á nýja og frjósama braut.
Á alheimsþingi grasafræðinga i París 1954, þar sem Áskell Löve kom fram
sem fulltrúi jurtafrumufræðideildar fyrir liönd kanadískra vísindamanna, varð
ég þess áskynja, hve mikils álits þau Áskell og Doris Löve nutu þá þegar. Nú
mun varla vera rituð sú grein um áþekkt efni, að verka þeirra sé eigi getið í
heimildarlista. Er því kominn tími til að minnast stuttlega umfangsmikillar
yfirlitsritgerðar, er þau hafa skrifað um samsetningu, þróun og uppruna hinna
æðri jurta í íslenzku flórunni. Er þar og gerður samanburður á útbreiðslu, lit-
þráða- og erfðaeinkennum samsvarandi tegunda í öðrum Norður-Atlantshals-
löndum. Niðurstöður þessara rannsókna sýna, hve langt þeim er komið á Is-
landi og hvers megi af þeim vænta í framtíðinni. Ber að draga fram línurnar
í þessu ritverki, en athuga að því búnu einstaka atriði nokkru nánar.
Ritinu er skipt í eftirfarandi kafla:
Formáli.
I. Inngangur.
II. Heimskautstegundir flórunnar.
III. Tegundir flórunnar, sem vaxa líka beggja vegna Atlantshafsins.
IV. Tegundir flórunnar, sem vaxa að auki aðeins austanhafs.
V. Tegundir flórunnar, sem vaxa að auki aðeins vestanhafs.
VI. Hinar einlendu tegundir flórunnar.
VII. Slæðingstegundir, sem hafa ílenzt í flórunni.
VIII. Ályktanir og niðurstöður.
1. Forspjall.
2. Kerfiseiningar í flórunni.
3. Uppruni flórunnar.
Útdráttur.
Heimildir.
I innganginum er rakin saga íslenzkrar grasafræði allt frá dögum Jóns
Guðmundssonar hins lærða frá því um 1640 til vorra daga. Er það furðulangur
listi, sem gefur samt góða hugmynd um, hve hægt jurtafræðiþekking hefur
þróazt í landinu. í sama kafla er og gerð grein fyrir þeim kenningum, sem