Náttúrufræðingurinn - 1959, Blaðsíða 23

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
181
undum þeirra. En það er á valdi rannsóknarmannsins, hve nákvæm-
lega hann flokkar gróðurhverfi, hvernig hann skilgreinir hvert og
eitt þeirra.
Mér vitanlega hafa aðeins tveir grasafræðingar tekið fyrir það
mikilvæga viðfangsefni að lýsa gróðurhverfum hér á landi, þeir
Mölholm-Hansen og Steindór Steindórsson. Fór ég þess á leit við
Steindór strax og gróðurkortagerð kom á döfina, en það var
veturinn 1953-54, að hann gerðist leiðbeinandi okkar um flokk-
un og skilgreiningu gróðurhverfa, og varð hann þegar við þeirri
málaleitun. Steindór liefur svo verið þátttakandi í þeim tveim
gróðurkortaleiðöngrum, sem þegar hafa verið farnir og haft veg
og vanda af þeirri flokkun gróðurhverfa, sem við höfum notað.
Rannsóknir á þessu sviði, á þeim margvíslegu þáttum, sem ráða
því, hvaða jurtir vaxa í hverju tilteknu umhverfi, eru ekki aðeins
nauðsynlegar til skilnings á gróðursögu landsins, heldur einnig
undirstaðan að mati á beitargildi þess og beitarþoli. Hér koma því
ekki eingöngu til greina áhrif staðhátta, þ. e. landslags, jarðvegs og
veðráttu, heldur einnig áhrif sauðkindarinnar eða meðferð lands-
ins. Slíkar rannsóknir eru að vísu flóknar viðfangs og stórum tor-
veldari en söfnun upplýsinga um það, hvaða jurtategundir vaxa
hér, þ. e. greining plantna samkvæmt flóru. En viðfangsefni á sviði
náttúrufræði, og raunar á hvaða sviði sem er, spyrja sjaldnast að
því, hvað sé torvelt og hvað auðvelt, en krefjast úrlausnar óháð
slíkum sjónarmiðum. Og svo er um lýsingu íslenzkra gróðurhverfa.
Væri óskandi, að grasafræðingar okkar sýndu þessum viðfangsefn-
um meiri áhuga en verið hefur til þessa, og því fremur ber að meta
og þakka starf þeirra tveggja grasafræðinga, sem ég hefi hér minnzt
á. Þau gróðurkort, sem við gerum eru eins og öll önnur kort aðeins
mynd af ástandi en ekki „ökólógísk stúdía“. Hins vegar munu þau
nokkurs virði í sambandi við ökólógískar (kjarfræðilegar) rann-
sóknir.
Sú flokkun gróðurhverfa, sem við höfum notað við gróðurkorta-
gerðina veitir stórum ítarlegri upplýsingar um gróðurfar viðkom-
andi afrétta en áður var fyrir hendi. Þó varð þessi flokkun að vera
tiltölulega einföld í sniðum af ástæðum, sem nú skal greina:
1) Það verður að ákvarða gróðurhverfin með sjónhendingu eða
skoðun einni saman. Ef greiningin ætti að grundvallast á einhvers
konar mælingum, yrði verkið alltof seinunnið og gæti engan veginn