Náttúrufræðingurinn - 1959, Side 34

28
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
gerð: Einstakar bakteríur voru einangraðar í dropum af næringar-
vökva, þar sem hægt var að fylgjast með þeim undir smásjá. í
hvert skipti, sem baktería skipti sér í tvennt, var önnur bakterían
tekin burt, þannig að alltaf var aðeins ein í hverjum dropa. Einnig
var við og við gengið úr skugga um það, hvort nokkrar bakteríu-
ætur fyndust í dropunum. Það kom í ljós, ef fylgzt var nógu lengi
með hinum einstöku bakteríum, að ein og ein þeirra leystist í
sundur annað slagið. Við það fylltist dropinn af bakteríuætum.
Seinna uppgötvuðu menn, að hægt var að láta allar bakteríurnar
leysast í sundur samtímis og gefa frá sér bakteríuætur, ef þær voru
geislaðar eða ákveðnum efnum blandað í vökvann.
Af þessum og mörgum öðrum tilraunum var dregin sú ályktun,
að sérhver baktería í gróðrinum hefði að geyma vísi að bakteríu-
ætu, sem gæti leynzt inni í bakteríunum í langan tíma, án þess að
gera þeim tjón. Veiruvísarnir eru sennilega kjarnasýrusameindir
úr bakteríuætum, sem einhverntíma hafa komizt inn í bakteríurn-
ar. Veirukjarnasýran hagar sér þar eins og ný gen, sem bætzt
hafa við litþræði bakteríunnar og fjölgar á sama hátt og þeim og
jafnhratt. Allt í einu og af óþekktum ástæðum breytast veiruvís-
arnir í sumum bakteríunum. Þeim byrjar að fjölga með miklum
hraða, og þær verða að fullgerðum bakteríuætum, sem sprengja
bakteríuna. Slíkar bakteríuætur geta ekki sýkt þær bakteríur, sem
innihalda veiruvísa. Hins vegar sýkja þær skylda bakteríustofna
og haga sér þá að öllu leyti eins og hinar illkynjuðu bakteríuætur,
sem áður var lýst.
Margt bendir til þess, að allar bakteríuætur standi þannig í sam-
bandi við að minnsta kosti tvo bakteríustofna. í öðrum þeirra
fjölgar þeim með miklum liraða, en þær drepa um leið allar bakt-
eríurnar. Með því að útrýma bakteríunum, sem þær sníkja á, eiga
þær líka á hættu að útrýma sjálfum sér. Það, sem fyrirbyggir þetta,
er hæfileiki þeirra til að geymast sem gen eða kjarnasýrusameindir
inni í bakteríum af öðrum stofni. Hér geta þær lifað af hin óhag-
stæðustu skilyrði, eins og til dæmis mikinn hita. Einnig er dreif-
ing þeirra tryggð, og þær koma alltaf við og við í snertingu við
viðkvæman bakteríustofn. Er sennilegt, að slíkt friðsamlegt sam-
býli milli veiru og frumu sé eins algengt og hin samskiptin, sem
hafa í för með sér útrýmingu frumanna.