Náttúrufræðingurinn - 1937, Blaðsíða 55

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 163
liiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiniHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiinnmmmuiiiiii
Um fæðu íslenzku rjúpunnar.
Fæða íslenzku rjúpunnar (Lagopus mutus islandorum (Fa-
ber)) hefir lítið verið rannsökuð. Norskur vísindamaður, Jens
Holmboe, hefir að vísu rannsakað fæðu 10 rjúpna, sem skotnar
voru í grennd við Akureyri í apríl 1923.*) En þar með er líka það
helzta talið. Fróðleikur vor um þetta efni er því af mjög skorn-
um skammti, en hins vegar væri mjög æskilegt, að hægt væri að
afla sem yfirgripsmestra og gleggstra upplýsinga, bæði um þetta
atriði og eins ýmislegt annað í sambandi við lifnaðarhætti rjúp-
unnar, sem enn er lítt kunnugt. Rjúpan á öðrum fuglum fremur
skilið óskipta athygli vora, í fyrsta lagi vegna nytsemi sinnar og
í öðru lagi vegna þess, að hún er einn af þeim fáu landfuglum,
sem yfirgefa ekki landið á haustin, en bjóða hinni óblíðu veðráttu
íslenzka vetrarins byrginn.
Eins og mörgum mun vera kunnugt er rjúpan jurtaæta. Hún
er eini íslenzki fuglinn, sem lifir allan ársins hring eingöngu á
gróðri landsins. Snjótittlingurinn og auðnutittlingurinn, sem á
veturna lifa eingöngu eða nær eingöngu á jurtafæðu, sækjast t. d.
mjög eftir skordýrum og lirfum þeirra á sumrin, jafnframt því
sem þeir ala með þeim unga sína, meðan þeir eru ófleygir. Að
vísu munu rjúpuungarnir á yngsta aldursskeiði nærast að nokkru
leyti á skordýrum eða öðrum lægri dýrum, en það er hrein und-
antekning, ef slík fæða finnst í sarpi eða maga fullorðinnar rjúpu.
Eg hefi haft tækifæri til þess að athuga fæðu í sarpi og
maga (fóarni) úr 23 íslenzkum rjúpum. Mér er það fyllilega ljóst,
að þessi gögn geta ekki gefið fullnægjandi upplýsingar um fæðu
rjúpunnar hér á landi. Til þess þyrfti að athuga miklu fleiri rjúp-
ur frá ýmsum stöðum á landinu. Slíkar rannsóknir mundu vafa-
laust leiða í ljós, að fæðan er eitthvað breytileg eftir landshlut-
um. Ekki hefi eg heldur haft tækifæri til þess að athuga fæðu
unganna á mismunandi aldursskeiði. Galli er það einnig, að rann-
sóknir mínar ná ekki til allra mánaða ársins, svo breytingar á
fæðunni eftir árstíðum verða ekki raktar sem skyldi. Þrátt fyrir
1) Holmboe, Jens: Hvad lirypen lever av i Norge. Bergens Museums
Aarbok 1922—23. Naturvidensk. række nr. 5.