Náttúrufræðingurinn - 1939, Blaðsíða 15

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 107
iimiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
heyrði ég, að norður á Húnaflóa hefði þessi faraldur átt að byrja
á stríðsárunum, einu eða tveimur árum fyrr en fyrir sunnan.1)
Ég vík nú aftur að því, að segja nokkuð frá háttum láturselsins.
Meðan selatekjan var í blóma, var kapp um það hjá veiðimönnum,
að verða á undan hinum að byrja veiðina, þótt kóparnir væru ung-
ir og varð það til þess, að urtan, sem þekkti veiðibrellur mannanna
og ennþá hélt ástfóstri við afkvæmi sitt, kenndi kópnum að forð-
ast selaböndin og hvarf meira að segja á brott út á sjó með kópinn
eða í önnur látur, en þar var þá sama hættan, svo þetta lenti allt
í eintómu ferðalagi fram og aftur. Vegna þessa ónæðis urðu kóp-
arnir langtum rýrari, en áður hafði verið, og veiðin minnkaði einn-
ig jafnt og þétt að tölunni til.
Ekki veit ég hvernig urtan hefir farið að losa sig við kópinn
þegar hún var orðin geld og hann fullbúinn, en þá virtist, þótt
merkilegt megi heita, að kóprinn tæki sér fyrst um sinn aðsetur
á þeim stað, þar sem hann var í heiminn borinn, en ekki glæptist
hann á selaböndum, þótt reynt væri að veiða hann í þau, nema þá
einn og einn af hendingu. Og með þeirri veiðiaðferð, sem lýst hefir
verið, voru þeir, sem fyrst byrjuðu, oft og einatt að gutla við veiði
upp undir tvær vikur. Einn bónda þekkti ég þó, Ólaf Jónsson á
Stakkhamri, sem af hugviti sínu fann upp betri aðferð en þetta.
Hann byrjaði ekki veiðar fyrr en vissa var fengin fyrir því, að
allar kæpurnar væru búnar að bíta undan sér kópana, eins og það
var kallað, og horfnar frá látrunum. Hann átti enn að mestu leyti
veiðina í Straumfjarðarárósi. Hafði hann svo mikinn netakost, að
hann gat lagt á alla þá staði í einu, þar sem veiðivon var, enda
tók hann alla sína veiði, þetta 70—80 kópa, aðeins á tveimur, þrem-
ur fjörum, og þá alla fullbúna, þannig að þeir elztu voru aðeins
lítið eitt farnir að megrast. Ólafur sagði að sér hefði virzt eins
og kóparnir sæktu að félögum sínum, þar sem þeir voru að busla
í böndunum, og flæktu sig þá sjálfa. Þá skorti vit og varasemi, og
því fór svona. Sá kostur fylgdi einnig veiðiaðferð þessari, að næt-
urnar entust árum saman, þótt þær slitnuðu að mestu upp á einu
ári hjá öðrum.
1) Það er víst á misskilningi byggt, að pestin í landselnum hafi byrjað
fyrr á Húnaflóa en á Breiðafirði og Faxlaflóa (sbr. grein Guðm. G. Báðar-
sonar: Selafárið á Húnaflóa, í I. árg. Náttúrufræðingsins). Annars sýna
hagskýrslurnar (Fiskiskýrslur og hlunninda) greinilega afturkippinn í sel-
veiðinni 1918, en stofninn virðist nú kominn yfir það fyrir löngu. Á. F.