Náttúrufræðingurinn - 1939, Side 62

154 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
iiiiiiiiiiiiiimMiiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimimmimmmiiimimiiiiiiiiiiiiiimiiiiimiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiimiiiiiimiiimiiiiiiiii
rauöblóma afkomendur, en tveir fjórðu hlutar fá Aa og eru því,
að öllu leyti eins og kynblendingarnir, foreldrar þeirra, svo að
hlutföllin á milli rauðra og hvítra plantna verða 3:1, eins og
líka hafði komið fram v.ið tilraunina, sem Mendel gerði.
Þegar Mendel athugaði erfðir fleiri en eins eiginleika í
senn, kom í ljós, að hver einstök samstæða gekk í erfðir á sama
hátt, óháð öllum hinum. Þannig reyndi hann t. d. með hvítar,
hávaxnar ertuplöntur, og rauðar, lágvaxnar. Og þareð eigin-
leikinn ,,hávaxinn“ er ríkjandi og erfist án tillits til litar blóm-
anna, fékk hann fram hlutföllin 3:1 milli hávaxinna og lágvax-
inna plantna í öðrum ættlið, og eins milli rauðra og hvítra. En
þegar hann athugaði, á hvaða hátt litirnir og hæðin sameinuð-
ust, kom í ljós, að þau sameinuðust alveg án tiljjts til hvors
annars. Og í öðrum ættlið komu því fram rauðar, hávaxnar, —
rauðar, lágvaxnar, — hvítar, hávaxnar, og hvítar, lágvaxnar
ertuplöntur í hlutföllunum 9:3:3:1, eða fjögur afbrigði í stað
þeirra tveggja, sem upphaflega var byrjað með.
Svipaðar rannsóknir gerði Mendel á ýmsum öðrum eiginleik-
um ertnanna og annarra jurta, og auk þess á býflugum. Og lög-
málin, sem hann setti fram að tilraununum loknum, eru grund-
völlurinn að erfðafræði og jurtakynbótum nútímans. Þau eru
í stuttu máli þessi:
1. Allir einstaklingar fyrsta ættliðsins eftir kynblöndun
eru æfinlega eins.
2. Ef um einn samstæðan ættgengan eiginleika er að ræða
hjá hvoru foreldranna, skiptist annar ættliður eftir hlutföll-
unum 3 :1.
3. Af hverjum tveim samstæðum eiginleikum er annar oft-
ast fyllilega alráður eða ríkjandi, svo að hann einn kemur fram
hjá kynblendingunum, t. d. rauðblóma erturnar við tilraunir
Mendels sjálfs.
4. Við blöndun tveggja eiginleika renna þeir ekki saman eða
breytast, heldur haldast fyllilega aðskildir og erfast óbreyttir
til komandi kynslóða.
Það, að eiginleikarnir breytast hvorki né samlagast hver
öðrum við kynblöndun, sýnir glögglega, a.ð svo framarlega sem
hver eiginleiki erfist óháður öðrum, ætti að vera unnt að sam-
eina í einum einstaklingi, eiginleika, sem áður hafa aðeins verið
til aðskildir í tveim eða fleiri stofnum. Tilraun Mendels með
hávöxnu, hvítu og lágvöxnu, rauðu erturnar, sýnir þetta bezt,