Náttúrufræðingurinn - 1939, Blaðsíða 32

124 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltllllll
hnakkanum. Og í sambandi við þetta er hann hvítur á baki, en
dekkri á kvið, alveg öfugt við það, sem nærri allir aðrir fiskar
eru. Væri hann hvítur á kviðnum, eins og aðrir fiskar, myndi hann
heldur en ekki stinga í stúf við bláan eða gráan háfisk. Auk þess
er lögunin öðruvísi en vanalegt er hjá öðrum fiskum, þar sem
hann er flatur að ofan en ávalur að neðan.
Og hvaða líffæri er það nú, sem hefir tekið að sér að verða að
sogflugu á hnakka dvalfisksins? Það er ekki alveg fullvíst, en þróun
og myndbreyting tegundarinnar frá lirfu í fullorðinn fisk hefir
nokkuð verið rannsökuð á allra síðustu árum, og hún virðist leiða í
Ijós, að það sé fremri bakugginn, sem ummyndazt hefir og orðið
að sogflugu. Þetta fáum við líka grun um, ef við lítum á 10. mynd.
Neðst á myndinni vinstra megin sjáum við ofan á höfuð af ungri
lirfu, þar sem aðeins er farið að bóla á sogflugunni rétt fyrir aftan
hnakkann. Einmitt þarna myndast fremri bakugginn á fiskunum
og hvað liggur þá nær heldur en að hugsa sér, að sogflagan sé
ummyndaður fremri bakugginn. Neðst á myndinni í miðið og hægra
megin eru myndir af eldri seiðum og þar sést hvernig flagan
stækkar, og hvernig fremsti hluti hennar færist um leið fram á
milli augnanna. Efst á myndinni sjáum við fullorðinn dvalfisk að
ofan (vinstra megin) og frá hlið (hægra megin).
6. Ljós í myrkri djúphafsins. Það er frekar sjaldgæft, að fiskar
náist vel lifandi upp af 1000 metra dýpi og þar yfir. En niðri í því
myrkri, sem þar ríkir, eru margar tegundir útbúnar með ljóstækj-
11. mynd. Djúphafsfiskur (Pachystomias atlanticus) með mörg'um ljóstækjum.
um, líklega til þess að einstaklingar sömu tegundar geti þekkt hver
annan. Á 11. mynd sjáum við svartan djúphafsfisk (Pachystomias
atlanticus), sem er bókstaflega hlaðinn sjálflýsandi tækjum. Á
Dönu-leiðangrinum tókst að ná í einn og halda honum lifandi í
sjóbúri, en vanlega missa ljóstækin hæfileikann til þess að lýsa, um
leið og fiskurinn deyr. Þessi var mjög fjörugur og fram úr skar-
andi gráðugur, svo gæta varð þess, að koma ekki of nálægt honum