Náttúrufræðingurinn - 1939, Side 14

106 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
111111111111111111111 ■ 1111111111 ■ 1111111111111111111111111111111 i 1111111111111 i 1111 ■ 11111111111111111111111111111111111111 ■ ■ 1111111111 ■ i 111111111 ■ 11111 ■ I ■ ■ I ■ ■ ■ 11
munu þeir hafa komið austan og sunnan að, frá látrum úr Borg-
arfirði, Melasveit og Leirárvogum. Um sama leyti fór kæpan og
ungselurinn að halda sig að látrunum. f fjórðu viku sumars fóru
að sjást nýgotnir kópar. Þegar ui*tan var styggðarlaus á sundi,
var hún að leika við kópinn og „kyssa“ hann, þannig að þau ráku
saman trýnin í sífellu. Kæmi sjófarandi nálægt, þá tók urtan alltaf
á rás undan og barði kópinn í kaf, til þess að kenna honum að
forða sér.
Fyrir og um síðustu aldamót voru mikil selalátur í árósum við
norðanverðan Faxaflóa, þótt allmikill munur væri á selatekjunni
eftir staðháttum. Um 1860 kæpti töluvert af látursel uppi í Hvítá,
en þar voru þá austustu látrin. Andrési Fjeldsted, sem þá bjó á
Hvítárbakka, hefir sjálfsagt þótt selurinn spilla laxveiði í ánni,
enda gerði hann aðsúg að honum, og hvarf hann þá þaðan. Næst
fyrir norðan má telja Langárósinn, en þar var þá töluvert um
sel, og í Álftárós og Hítárós var afar-mikið af honum. f Haf-
fjarðarós var minna, en í Straumfjarðarárós mikið. Þar að auki
var urmull af sel við Hvalseyjar og talsvert í Vogi. Laust fyrir
aldamótin gerði ég mér ferð á miðju sumri vestur um selastöðv-
arnar og komst lengst sunnan til í Staðarsveitina. Ég fékk bezta
veður í ferðinni, landátt með hægviðri. Veiðitími var þá löngu um
garð genginn, en ég gleymi því aldrei, hvílík ótrúleg mergð gat
verið til af sel um þessar slóðir. En eftir frostaveturinn mikla,
1918, stráféll selurinn á öllu þessu svæði úr lungnadrepi, og mest
á sumrin, þegar hann var magrastur. Eftirtektarsamur og sann-
sögull maður, sem var við heyskap á Akranesi við Hítárós, sagði,
að átakanlegt hefði verið að heyra andarteppu-hrygluna og „sog-
in“ í selnum, sem lá þarna á eyrunum um fjörurnar. Annað hvort
drapst selurinn í hrönnum, eða hann flúði burt frá þessum slóð-
um, því að á skömmum tíma féll kópatekjan allsstaðar niður í um
einn tíunda hluta af því, sem> hún hafði verið áður, og stóð svo í
nokkur ár, en því miður hefi ég ekki getað fylgzt með því, síðan
ég fluttist úr þessu byggðarlagi, að hve miklu leyti ástandið hefir
breytzt til batnaðar. Selir þeir, sem fundust dauðir úr þessari pest,
voru upptærðir af megurð, en lungun visin og biksvört. Ég sá
þetta því miður ekki sjálfur, en tek þá menn trúanlega, sem mér
sögðu. Ég kom litlu síðar að Látrum og Svefneyjum á Breiðafirði,
og þar var sögð sama sagan, að kópaveiði hefði minnkað þar stórum
á sama tíma og sunnan Jökuls, en ekki eins mikið og þar. Líka