Náttúrufræðingurinn - 1940, Page 34

126
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
upp frá því runnið á þurru landi og myndað venjuleg basaltlög,
og er það efri deild basaltmyndunarinnar.
A Nugssuak-skaga, Diskó og víðar á Vestur-Grænlandi hafa
fundizt plöntuleifar, bæði í millilögum milli basaltlaganna og
utan við basaltformasjónina. Heer fékk safn þaðan til athugunar
og taldi vera frá míósen, eins og honum var gjarnt. Seinna hafa
aðrir steingervingafræðingar ráðið aldur sömu jarðlaga af skelj-
um og öðrum dýraleifum, er þau höfðu að geyma og reyndust
þau þá miklu eldri en Heer hafði haldið fram, sum jafnvel frá
efri krít.
Loks skal hér talið eitt dæmi til viðbótar um það, hve Heer
var gjarnt á að telja tertíerar plöntuleifar til míósen. Hann rann-
sakaði safn slíkra plöntuleifa frá Spitsbergen og taldi þær hik-
laust míósenar. Seinna fundust lindýraskeljar í þessum sömu
jarðlögum og voru þær wrannsakaðar af Dananum Ravn, Svíanum
Hágg og Þjóðverjanum Gripp. Voru þeir allir sammála um, að
myndunin væri eósen (eða paleósen).
Af því, sem nú hefur verið sagt, er sýnt, að í þessum þremur
löndum (eða landshlutum), Vestur-Grænlandi, Austur-Grænlandi
og Bretlandi, hafa eldsumbrotin hafizt um mjög líkt leyti, þ. e.
á mótum krítar og tertíers, og síðan haldið áfram á (paleósen og)
eósen (3, 13 og 18).
Um Færeyjar þarf ekki að fjölyrða. Má heita, að allt fast berg
þar í landi teljist til basaltmyndunarinnar, en undirlag hennar
getur hvergi að líta fremur en hér á íslandi. Surtarbrandslög
eru fremur mikil í Færeyjum, einkum í Suðurey og Mykjunesi.
En surtarbrandsflóran er fátækleg, og er mjög lítið á henni að
græða um aldur jarðlaga- Aðeins tvær plöntutegundir þekkjast
með nokkurri vissu, og eru það barrviðirnir Sequoia Langsdorfí'ii
ogTaxodium disticum forma miocenum (nafngift samkv. kenn-
ingu Heers!). Báðar tegundirnar eru algengar í surtarbrands-
flóru hinna basaltlandanna allra, sem hér getur um (16, 17 og 24).
Eins og kunnugt er, rannsakaði Heer enn fremur plöntustein-
gervinga úr surtarbrandslögunum hér á íslandi og taldi þá einnig
míósena. Síðan hefur almennt verið talið, að surtarbrandurinn
og basaltið, sem hann er í, séu míósen að aldri. Heer getur þess
sjálfur í ritinu sínu fræga, „Flora fossilis arctica“, að surtar-
brandsflórurnar, hin íslenzka og hin skozka, séu mjög áþekkar,