Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1955, Síða 46

Náttúrufræðingurinn - 1955, Síða 46
152 NÁTTORUFRÆÐINGURINN öskulaga. Verður það verkefni ekki rakið hér, rúmsins vegna, en þess vildi ég þó geta, að ég tel norðurgjána hafa gosið aðeins einu sinni. öskulagið úr þvi gosi, og þar með Eldgjárhraunið austan Kúðafljóts, er yngra en þykka vikurlagið hið næsta undir hrauninu vestan Hólms- ár við brúna, en það vikurlag mun jafngamalt hrauni þvi er á því liggur, og það hraun er, að ég held, hið sama og þekur norðurhluta Álftavers, og munu þessi hraun runnin nokkru fyrir landnámsöld, en síðar hefur hraun runnið niður um Mýrdalssand niður hjá Hrút- hálsum, og er vel til, að það hraun hafi runnið yfir einhverja byggð og sé þar að leita skýringarinnar á sögnum Landnámu um jarðeld. Með mælingum á segulstefnu hraunanna má e. t. v. fá úr þessu skorið. SUMMARY: The Geology of Icelund III. Eldgjá, by Sigurdur Tliorarinsson. The famous Eldgjé in the highland N of Mýrdalsjökull was „discovered" hy Th. Thoroddsen on July 22nd 1893, and described by him. Since then many geologists have visited Eldgjá, among them K. Sapper (in 1906) who mapped the entire gjá. During the summers 1949—51 the English volcanologist G. R. Robson studied Eldgjá and its lavaflows, but his work is not yet published. In conjunction with some photos taken in Aug. 1955 the present author de- scribes bríefly the northemmost part of Eldgjá, which is separated from its central part NE of Móraudavatnshnúkar. The description and the map Fig. 6 are based on author’s observations and aerial photos taken by Á. Bödvarsson in 1954. The length of this part of Eldgjá is 8,2 km, its. max. width ab. 600 m and its max. depth ab. 140 m. The inner slopes of the gjá consist mainly of palagonite breccias and tillite-like breccias. The topmost part of the gjá slopes forms vertical walls 10—15 m high, consisting mainly of scoriæ, lava lumps („Schweiss-schlacken") and tephratic lava, viz. lava formed by the running together of ejected molten lava lumps. This lava covers a small zone on both sides of the gjá (cf. the map). A thick layer of tephra extends towards SE and can be followed to the Sída district. The author’s opinion is that the described part of Eldgjá has erupted only once and that the eruption may be divided into three main phases: 1: a mainly explosive phase forming the tephra layer and some of the tephratic lava. 2: a very productive effusive phase forming the lava river that has flowed along the valley of N. Ófæra to Skaftá, and — joining a lava river from the central part of Eldgjá at S. Ófæra — formed the extensive lavaflows of Medalland and Landbrot. 3: a mixed phase, extruding small amount of lava and forming craters along the bottom of the gjá. The shape of the present gjá, with the spectacular garland contours of its rim (cf. Figs. 4 and 6) seems to be partly the result of explosive activity as maintained by Sapper, partly a result of corrosion by lava and slipping of rock as maintained
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.