Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1955, Qupperneq 69

Náttúrufræðingurinn - 1955, Qupperneq 69
NÁKUÐUNGSLÖGIN 175 sjávarmál. Hann skrifar fyrstur manna um hæstu sjávarmörk kring- um Reykjavík, í um 40 m hæð. Það var þó ekki hann sjálfur, sem kom auga á þessi sjávarmörk í öskjuhlíðinni og víðar. Það var sænski jarðfræðingurinn A. G. Nathorst, sem benti honum á þau. Keilhack hitti Nathorst í Reykjavík 1883, en Nathorst tók þá þátt í Græn- landsleiðangri A. E. Nordenskjölds og kom hér við í báðum leiðum. Þorvaldur Thoroddsen kemur að sjálfsögðu hér við sögu. Á ferðum sínum um landið athugaði hann malarhjalla, brimþrep, skeljalög og aðrar menjar sjávarstöðubreytinga, og í ritum hans er mikinn fróðleik að finna um þetta efni. Árið 1892 birti hann í Dansk Geogr. Tids- skrift ritgerð: Postglaciale marine Aflejringer, Kystterrasser og Strand- linjer i Island, og er sú ritgerð enn í tölu þeirra merkustu, sem birzt hafa um þetta efni. Hann bendir þar m. a. á, að brimklif og malar- hjallar sýni, að sjór hafi i ísaldarlokin náð 70—80 m yfir núv. sjávarmál, siðan hafi land tekið að rísa úr sjó, en aftur hafi orðið kyrrstaða, er sjór stóð 30—40 m hærra en nú, og hafi þá mynd- azt víðáttumiklir malarhjallar í dölum víða um land, einkum norðan- lands og vestan. Hann bendir og á, að Suðurlandsundirlendið sé sér- staklega vænlegt til frekari rannsókna á afstöðubreytingum láðs og lagar eftir isöld. Sá maður, sem langmestu hefur áorkað um rannsókn á sjávar- stöðubreytingum hérlendis eftir isöld er þó Guðmundur G. Bárðar- son. Hér verður, rúmsins vegna, aðeins hægt að drepa á það, sem viðkemur þessari ritgerð. I smáritgerð: Purpura lapillus L. i hævede Lag paa Nordkysten af Island, sem út kom 1906, sýndi hann fram á það, að í malarkömbum við Hrútafjörð og Húnaflóa suðvestanverðan var nokkuð af kuðungi þeim, sem þá nefndist á vísindamáli Purpura lapillus L., nú Nucella lapillus (L), og á íslenzku nákuðungur. Dró hann af þessu og öðrum skeljaleifum þá ályktun, að þegar þessir malarkambar mynduðust, hafi sjávarhiti við Norðurland verið nokkru hærri en nú, þar eð kuðungur þessi lifði ekki lengur við norður- strönd landsins. 1 síðari, stærri ritgerðum lýsti hann þessum nákuð- ungslögum nánar og sýndi fram á, að þau hefðu myndazt við landsig og að sjávarstaðan við Húnaflóa hafi verið a. m. k. 2 m lægri en nú, áður en lögin tóku að myndast, en 4—5 m hærri en nú, er sigið náði lágmarki. I fyrstu ritgerðinni varpaði G. G. B. fram þeirri tilgátu, að nákuðungskambarnir væru jafnaldra landsigi því, sem í Skandi- navíu væri kennt við samlokuna Tapes decussatus. 1 síðari ritgerðum er hann varkárari og nefnir ekkert um aldur þess sigs, en telur
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.