Náttúrufræðingurinn - 1970, Side 20

144
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
3. mynd. Stuðlað ignimbrít nærri Saguache Creek í Colorado. — Jointed ignim-
bnte near Saguache Crcek, S. Colorado. — Ljósm. S. Þórarinsson 23. IV. 1963.
Myndast þá m. a. þræðir cristobalíts og feldspats (aðallega sanidíns,
ef unr líparít er að ræða) í glerkornunum, en í blöðrum bergsins
myndast einkum trídýmit (cristobalít og trídýmít eru afbrigði af
SiOo). Hversu langt afglerjun og endurkristöllun getur gengið fer
eftir ýmsu, sem ekki verður rakið hér. En ekki er að furða, að berg-
fræðingar töldu lengi vel, að flikrubergslögin væru einhvers konar
hraunlög. Það sem fyrst kom mönnum á rétt spor um myndun þessa
bergs-voru rannsóknir amerískra vísindamanna á vegsummerkjum
gossins úr eldfjallinu Katmai í Alaska 1912 og rannsóknir F. Mar-
shalls um og upp úr 1930 á hinum miklu ignimbrítlögum, sem
þekja um 25000 km2 af Norðurey Nýja Sjálands.
Gosið í Katmai í júní 1912 er eitt af stórfelldustu gosunum á
þessari öld og mun ekkert sprengigos hafa verið kröftugra síðan
Krakatau gaus 1883, nema e. t. v. gosið í Bezymiannyi á Kamtsjatka
30. marz 1956. Katmai er allri mannabyggð fjær og jarðfræðingar
konru þar ekki á vettvang fyrr en 3 árum eftir gosið. Vestur af eld-
l jallinu er dalur og er dalbotninn næstum 140 km2 að flatarmáli.
Er að var komið var mestallur botn dalsins þakinn þykku gulbleiku