Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1970, Qupperneq 70

Náttúrufræðingurinn - 1970, Qupperneq 70
188 NÁTTÚRUFRÆÐ INGURINN og er Skaftá austan Dalbæjarstapa Nýkomi sá, er Landnáma getur um, og sem virðist hafa takmarkað landnám Ketils fíflska á einn veg? Eftir Eldgjárgosið rann Skaftá í mörgum kvíslum um hraunið, og það klæddist tiltölulega fljótt gróðri sums staðar. Mikið vatn hvarf þó í hið gjallkennda hraun og kom aftur fram sem tærir, kaldir lækir við rönd þess. Eftir því sem hraunið þéttist af fram- burði jökulvatnsins tók lækjunum að fækka og þeir að minnka, en ennþá má meðfram rönd Landbrotshraunsins sjá marga farvegi, sem vitna um tilveru þeirra, og örnefni eins og Krákulækir hafa sína sögu að segja, þó horfnir séu allir lækir þaðan fyrir löngu. Með tímanum hlóðst þykkur jarðvegur á hraunið og jafnvel skóg- lendi myndaðist þar. Er tírnar liðu rann meginkvísl Skaftár eins og nú, nema nokkru fjær fjöllunum, því meðfram hlíðum fjall- anna, á bökkum Skaftár reis byggð, þegar landnám hófst á þessum slóðum. Þar stóðu bæirnir að Á, Skál, Holti og Hunkubökkum. Á þessu forna hrauni var fagurt gróðurlendi, og gekk nokkur hluti þess undir nafninu Fagraland. Rómað var og Brandaland, skógivaxnir hólmar í Skaftá vestan og ofan við Skálarstapa. Or- nefni þetta er enn til. Eftir að vatnsföll voru komin í nokkurn veginn fasta farvegi í Eldgjárhrauninu virðist Skaftá hafa kvíslazt í þrjár aðalkvíslar nokkru ofan við Svínadal. Aðalkvíslin, Skaftá sjálf, rann eins og áður er sagt austur með Síðu, miðkvíslin suður hraunin og féll út af þeim austan við Botna, beygði þar austur á við fram hjá Hólm- um og Hólmaseli og fyrir ofan Steinsmýri. Þessi kvísl hét Melkvísl hið efra, en neðan við hraunið gekk hún undir nafninu Botna- fljót, Hólmafljót og neðst Steinsmýrafljót. Vestasta kvísl Skaftár hét Landá og rann hið efra meðfram Skaftártungu, féll svo suður hið forna hraun og í Kúðafljót austan við Leiðvöll, sem þá taldist til Skaftártungu. Allmargir lækir kornu upp í hrauninu sjálfu og gera svo enn. Mestir þeirra eru Tungulækur, Grenlækur og Jóns- kvísl (Hraunsá). Rennsli þessara lækja er háð rennsli Skaftár og verður nánar vikið að því síðar. Skaftá hafði að líkindum verið búin að grafa burt mestan hluta hraunsins úr gljúfrinu, þegar næsta gos dundi yfir. Þess er þó getið, að hraun Itafi verið á botni gljúfursins, en jafnframt er sagt, að gljúfrið haf'i verið mjög djúpt.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.