Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1970, Side 120

Náttúrufræðingurinn - 1970, Side 120
238 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN Danmörku er talið að í ha hverjum lifi 1.2 milljónir ánamaðka, alls um 600 kg að þyngd. Darwin var með þeim fyrstu, sem rannsakaði starfsemi ána- maðka. Heilt ár lét hann t. d. safna öllum úrgangi, sem ormarnir skildu eftir á tveimur 1 fermetra reitum — mismunandi jarðvegs, vega hann og rannsaka. Hvaða gagn gera ánamaðkarnir? 1. Þeir mynda frjósaman jarðveg með því að eta mold og jurta- leifar, melta og hálfmelta og skila því þannig aftur til jarðar- innar. 2. Þeir blanda rotnuðum lífrænum efnum saman við steinefnin í jarðveginum. 3. Þeir gera jarðveginn gljúpan, svo að meira loft kemst niður í hann, vatn sígur betur niður og jurtarótum veitist auðveld- ar en ella að smjúga gegnum jarðveginn. 4. Þeir flýta fyrir rotnun laufs á yfirborðinu og draga úr því að órotnaðar laufdyngjur loki jarðveginn frá lofti og vatni. 5. Urgangur frá ánamöðkunum verkar sem hreyking að jurtun- um; smásteinar færast í kaf; efnabreytingar örvast í jarðveg- inum. Eflaust er nytsemi ánamaðkanna mjög mikil; þeir vinna jarð- ræktinni ómetanlegt gagn. Anamaðkar forða sér skjótt niður í holur sínar, ef borinn er á sterkur tilbúinn áburður eða notuð illgresis- og skordýraeyðandi lyf, en koma upp aftur, er lyfin (og áburðurinn) taka að dofna og eyðast. Ánamaðkar eru æði misstórir eftir tegundum og lífsskilyrðum. Stóri ánamaðkurinn (Lumbricus terrestris) verður 20—25 cm lang- ur erlendis, en íslenzkir ánamaðkar mun minni. í hitabeltinu eru til ánamaðkategundir, sem verða um 1 m á lengd eða meir, og eru sumir hverjir mjög litfagrir. Ánamaðkar lifa um víða veröld. Sumar tegundir jafnvel í vatni. Ánamaðkar geta skynjað birtu (a. m. k. mikla birtu) með hinum ljósnæmu húðfrumum sínum. Þeir virðast ekki lyktarnæmir, en geta vel fundið bragð. Viðkvæmir eru þeir fyrir titringi, draga sig fljótt niður í holu sína, ef maður eða þungt dýr nálgast. Þó virðast
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.