Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1976, Side 34

Náttúrufræðingurinn - 1976, Side 34
136 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN ur“, þ. e. eggjasjóður, er mikið ljósari ofan til og blöðin skarptennt- ari. Er aðeins talinn afbrigði (sjá Flóru). Vex hér allvíða. Fleiri afbrigði eru til en renna stundum allmjög saman. Stöku sinnum slæðist til íslands stóri-lokasjóður (Rh. major). Ffann ber ætíð ljós- gul blóm og nær hvítgræn stoðblöð, krónupípa hans verður bogin þegar líður á blómgunartíminn, en er bein á venjulegum lokasjóð. Blómum sumra lokasjóðstegunda er líkt við nef eða rana, vísinda- nafnið Rhinanthus þýðir nefblóm og seinna nafnið, lýsingarorðið, minor, lítill eða minni. Við kennurn þessa alkunnu jurt heldur við sjóð Loka eða peninga. Loki goðafræðinnar var ærið slunginn og viðsjáll; jurtin kennd við hann er líka bragðvís á sinn hátt, eins og að framan hefur verið lýst. II. Þekkirðu brúðbergið? „Ilmandi brúðberg, aldanna te, áanna lyf í tímans straumi,“ og „brúðir feðranna bergðu þér á, bar þig inn ljósan holtinu frá.“ Til brúðbergs ættkvíslar (Thymus) teljast. rúmlega 40 tegundir hálfrunna og smárunna með heil blöð. Flestar tegundirnar ilmríkar og í þeim rokgjarnar olíur með thymol o. 11. í Norður-Evrópu vaxa þrjár villtar tegundir. Ein þeirra, garða-blóðberg, er ræktuð sem kryddjurt. Þó íslenska brúðbergið (Thymus arcticus) sé ekki hátt í loftinu, vekur það athygli með fegurð sinni og ilmi. Mörg nöfn hafa því verið gefin: Blóðberg, blóðbjörg, bráðberg, bráðbjörg, brúð- berg og hellinhegri. Brúðbergsnafnið er talið eyfirskt, en mun þó hafa verið víðar til, t. d. í S.-Þingeyjarsýslu. Brúðberg er gömul lækningajurt, sem m. a. var notuð til kvenlækninga og gæti þess vegna hafa verið kennd við blóð og brúði. Flestir hafa séð brúðberg og marg- ir dáðst að því, enda álengdar að sjá lýsa beinlínis hinar ljósrauðu brúðbergsbreið- ur og smáblettir um blómgunartímann á holtum og sendnu eða grýttu snögg- lendi. í brúðbergi eru bæði ilmandi og beisk efni. Seyði af því hefur frá fornu fari verið notað gegn kvefi, lungna- og meltingarkvillum og enn er það notað í slík lyf (Herba Serpylli og Herba thymi). Mörgum þykir brúðbergste gott og það er einnig drukkið gegn kvefi. Þurrkað brúðberg geymist allan veturinn. Það var fyrrum 2. mynd. Brúðberg (Löve, 1970).
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.