Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1976, Síða 34

Náttúrufræðingurinn - 1976, Síða 34
136 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN ur“, þ. e. eggjasjóður, er mikið ljósari ofan til og blöðin skarptennt- ari. Er aðeins talinn afbrigði (sjá Flóru). Vex hér allvíða. Fleiri afbrigði eru til en renna stundum allmjög saman. Stöku sinnum slæðist til íslands stóri-lokasjóður (Rh. major). Ffann ber ætíð ljós- gul blóm og nær hvítgræn stoðblöð, krónupípa hans verður bogin þegar líður á blómgunartíminn, en er bein á venjulegum lokasjóð. Blómum sumra lokasjóðstegunda er líkt við nef eða rana, vísinda- nafnið Rhinanthus þýðir nefblóm og seinna nafnið, lýsingarorðið, minor, lítill eða minni. Við kennurn þessa alkunnu jurt heldur við sjóð Loka eða peninga. Loki goðafræðinnar var ærið slunginn og viðsjáll; jurtin kennd við hann er líka bragðvís á sinn hátt, eins og að framan hefur verið lýst. II. Þekkirðu brúðbergið? „Ilmandi brúðberg, aldanna te, áanna lyf í tímans straumi,“ og „brúðir feðranna bergðu þér á, bar þig inn ljósan holtinu frá.“ Til brúðbergs ættkvíslar (Thymus) teljast. rúmlega 40 tegundir hálfrunna og smárunna með heil blöð. Flestar tegundirnar ilmríkar og í þeim rokgjarnar olíur með thymol o. 11. í Norður-Evrópu vaxa þrjár villtar tegundir. Ein þeirra, garða-blóðberg, er ræktuð sem kryddjurt. Þó íslenska brúðbergið (Thymus arcticus) sé ekki hátt í loftinu, vekur það athygli með fegurð sinni og ilmi. Mörg nöfn hafa því verið gefin: Blóðberg, blóðbjörg, bráðberg, bráðbjörg, brúð- berg og hellinhegri. Brúðbergsnafnið er talið eyfirskt, en mun þó hafa verið víðar til, t. d. í S.-Þingeyjarsýslu. Brúðberg er gömul lækningajurt, sem m. a. var notuð til kvenlækninga og gæti þess vegna hafa verið kennd við blóð og brúði. Flestir hafa séð brúðberg og marg- ir dáðst að því, enda álengdar að sjá lýsa beinlínis hinar ljósrauðu brúðbergsbreið- ur og smáblettir um blómgunartímann á holtum og sendnu eða grýttu snögg- lendi. í brúðbergi eru bæði ilmandi og beisk efni. Seyði af því hefur frá fornu fari verið notað gegn kvefi, lungna- og meltingarkvillum og enn er það notað í slík lyf (Herba Serpylli og Herba thymi). Mörgum þykir brúðbergste gott og það er einnig drukkið gegn kvefi. Þurrkað brúðberg geymist allan veturinn. Það var fyrrum 2. mynd. Brúðberg (Löve, 1970).
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.