Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1979, Side 30

Náttúrufræðingurinn - 1979, Side 30
sem væri nægilega orkurík lil að leyfa myndun ATP úr ADP og fosfati. Ekki var heldur gert ráð fyrir að himnan sjálf gegndi neinu hlutverki, og sam- kvæmt því ættu RFK og ATPasinn eins vel að vera tengd þó himnan væri rofin. Osm ósukenningin Árið 1961 kom Mitchell fram með hugmyndir sínar um loftháða ATP myndun, sem voru í algerri andstöðu við hið sígilda viðhorf. Hann benti sérstaklega á eftirfarandi galla á fyrri kenningum: 1. að ekki hefði tekist að sýna fram á að orkuhlaðan væri ákveðið efnasamband. 2. að einungis hefði tekist að sýna fram á loftháða ATP mynndun í he.il- um orkukornum eða frumum, þ.e. þegar himnan var rofin eða opnuð þá var ekki lengur liægt að hlaða orku- hlöðuna og ATPasinn gat aðeins rof- ið ATP en ekki myndað. 3. að aftenglarnir væru efnafræðilega svo mismunandi efni að mjög erfitt væri að hugsa sér hvernig jteir gætu allir haft sömu áhrif á eitthvert til- tekið efnahvarf. Loftháð ATP mynclun Þótt liægt sé að mynda ATP með gerjun þá er hún rnjög óhagkvæm, miðað við loftháða ATP myndun. Gerjun sykursins glúkósa getur t.d. einungis gefið tvær ATP sameindir, þegar alger bruni gefur 36, sem er 18 sinnum betri nýting pr. sykursameind. Flestar lífverur vaxa best í röku umhverfi þar sem hitastigið er ná- lægt 37 gráðum á celsíus, en við þess- af slíkum hvötum eru nanðsynleg, lega hæg. Til að fá nauðsynleg efna- hvörf til að ganga hraðar hafa þær svokallaða lífhvata (ensím), sem eru rnjög sérvirk eggjahvítuefni. Heil kerfi af slíkum hvötum eru nauðsynleg, bæði fyrir gerjun og loftháða öndun, þó öndunarkerfin séu margfalt flókn- ari, l>æði að byggingu og starfsemi. Snemma á sjötta áratugnum voru lielstu einkenni loftháðrar ATP myndunar allvel þekkt, og er þeim lrest lýst sem tveim aðalatriðum: 1. Við oxun fæðusameinda (rafeinda- gjafa) gefa Jrær frá sér orkuríkar raf- eindir til ákveðinna hvata er kallast rafeindaberar. Berarnir mynda síð- an rafeindaflutningskeðju (RFK), sem l'lytur rafeindirnar til endanlegs raf- eindajiega (súrefni í flestum tilfell- um). Hlutverk RFK er að láta raf- eindirnar gefa upp orku sína í smá- skömmtum, sem síðan má virkja til myndunar einnar, tveggja eða Jrriggja ATP sámeinda fyrir hvert rafeinda- par sem fer um keðjuna. í ljóstillífun er orka ljóssins látin mynda orkuríkar rafeindir, sent síðan fara um RFK eins og áður. 2. Til að mynda ATP þarí að tengja saman ADP (adenosín-tví-fosfat) og fosfat (POr), og ef ekki er nóg af hvoru tveggja Jrá er öndunin sjálf- krafa stöðvuð, J)ó nóg væri bæði af fæðu og súrefni. Minnkandi magn ADP og fosfats virkaði Jtví eins og hemill á RFK (öndunarhemill). Þenn- an liemil mátti frátengja með ákveðn- um efnum (aftenglum), sem rufu tengslin milli öndunar eða RFK og ATP myndunar. Við þetta varð önd- unin hömlulaus, ekkert ATP var myndað og orkan tapaðist sent varmi. Með ákveðnum brögðum var liægt að láta einstaka hluta RFK flytja raf- 124
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.