Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1979, Síða 30

Náttúrufræðingurinn - 1979, Síða 30
sem væri nægilega orkurík lil að leyfa myndun ATP úr ADP og fosfati. Ekki var heldur gert ráð fyrir að himnan sjálf gegndi neinu hlutverki, og sam- kvæmt því ættu RFK og ATPasinn eins vel að vera tengd þó himnan væri rofin. Osm ósukenningin Árið 1961 kom Mitchell fram með hugmyndir sínar um loftháða ATP myndun, sem voru í algerri andstöðu við hið sígilda viðhorf. Hann benti sérstaklega á eftirfarandi galla á fyrri kenningum: 1. að ekki hefði tekist að sýna fram á að orkuhlaðan væri ákveðið efnasamband. 2. að einungis hefði tekist að sýna fram á loftháða ATP mynndun í he.il- um orkukornum eða frumum, þ.e. þegar himnan var rofin eða opnuð þá var ekki lengur liægt að hlaða orku- hlöðuna og ATPasinn gat aðeins rof- ið ATP en ekki myndað. 3. að aftenglarnir væru efnafræðilega svo mismunandi efni að mjög erfitt væri að hugsa sér hvernig jteir gætu allir haft sömu áhrif á eitthvert til- tekið efnahvarf. Loftháð ATP mynclun Þótt liægt sé að mynda ATP með gerjun þá er hún rnjög óhagkvæm, miðað við loftháða ATP myndun. Gerjun sykursins glúkósa getur t.d. einungis gefið tvær ATP sameindir, þegar alger bruni gefur 36, sem er 18 sinnum betri nýting pr. sykursameind. Flestar lífverur vaxa best í röku umhverfi þar sem hitastigið er ná- lægt 37 gráðum á celsíus, en við þess- af slíkum hvötum eru nanðsynleg, lega hæg. Til að fá nauðsynleg efna- hvörf til að ganga hraðar hafa þær svokallaða lífhvata (ensím), sem eru rnjög sérvirk eggjahvítuefni. Heil kerfi af slíkum hvötum eru nauðsynleg, bæði fyrir gerjun og loftháða öndun, þó öndunarkerfin séu margfalt flókn- ari, l>æði að byggingu og starfsemi. Snemma á sjötta áratugnum voru lielstu einkenni loftháðrar ATP myndunar allvel þekkt, og er þeim lrest lýst sem tveim aðalatriðum: 1. Við oxun fæðusameinda (rafeinda- gjafa) gefa Jrær frá sér orkuríkar raf- eindir til ákveðinna hvata er kallast rafeindaberar. Berarnir mynda síð- an rafeindaflutningskeðju (RFK), sem l'lytur rafeindirnar til endanlegs raf- eindajiega (súrefni í flestum tilfell- um). Hlutverk RFK er að láta raf- eindirnar gefa upp orku sína í smá- skömmtum, sem síðan má virkja til myndunar einnar, tveggja eða Jrriggja ATP sámeinda fyrir hvert rafeinda- par sem fer um keðjuna. í ljóstillífun er orka ljóssins látin mynda orkuríkar rafeindir, sent síðan fara um RFK eins og áður. 2. Til að mynda ATP þarí að tengja saman ADP (adenosín-tví-fosfat) og fosfat (POr), og ef ekki er nóg af hvoru tveggja Jrá er öndunin sjálf- krafa stöðvuð, J)ó nóg væri bæði af fæðu og súrefni. Minnkandi magn ADP og fosfats virkaði Jtví eins og hemill á RFK (öndunarhemill). Þenn- an liemil mátti frátengja með ákveðn- um efnum (aftenglum), sem rufu tengslin milli öndunar eða RFK og ATP myndunar. Við þetta varð önd- unin hömlulaus, ekkert ATP var myndað og orkan tapaðist sent varmi. Með ákveðnum brögðum var liægt að láta einstaka hluta RFK flytja raf- 124
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.