Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1979, Side 91

Náttúrufræðingurinn - 1979, Side 91
efsta liluta Laxár virðist háður magni bitmýslirfa, en mun minna var af bitmýi í Laxá 1978 en untlangengin ár (sbr. Tafla 2). Magn bitmýs hafði sennilega bein áhrif á afkomu straumandar á svæðinu, en fjöldi straumandarunga á hvern kvenfugl á efsta hluta Laxár í ágúst þessi ár var sem hér segir: 1.7 (1975), 2.4 (1976), 1.3 (1977), 0.6 (1978). Mæling- ar á bitmýi hófust að vísu ekki fyrr en 1977, en athuganir 1975 og 1976 bentu til þess að magnið hefði ekki verið minna þau ár en 1977. Veðrátta liafði ekki bein áhrif á afkomu ung- anna og sést það best á samanburði við afkotnu kafandaunga á Mývatni þessi sömu ár, en meðalhlulfall unga dugg- andar (Aythya marila (L.)) og skúf- andar (A. fuligula (I..)) á Mývatni var þá sem hér segir: 0.5 (1975), 2.0 (1976), 3.6 (1977), utn 3 (1978). Átu- skilyrði í Mývatni voru með afbrigð- um léleg 1975 og 1976. Samkvæmt þessu ákvarða fæðuskilyrðin afkomu kafanclaunga og sennilega er húsönd- in að þessu leyti aðallega háð bitmý- inu, enda þótt afkoma húsandarunga sé tiltölulega jöfn milli ára vegna þess að húsöndin getur einnig nýtt Mývatn til ungauppeldis þegar Laxá bregst. Stofnstærð húsandar dður fyrr Upplýsingar urn eggjatekju við Mý- vatn á fyrri helmingi þessarar aldar (Finnur Guðmundsson 1979) gefa hugmynd um breytingar á fjölda ýniissa andategunda á þessu tímabili. Samkvæmt eggjatölunum varp mun meira af húsönd við Mývatn á fyrstu árum þessarar aldar en nú gerist. Á árunum 1915—20 minnkaði varpið mikið, en hélst síðan nokkurn veginn óbreytt. Minnkun varps við Mývatn bendir þó ekki endilega til stofnfækk- unar, en gæti stafað af breyttri dreif- ingu varpfugla. Heimildir eru utn húsandafár við Mývatn á því tímabili sem varp minnkaði. Hachisuka (1927) segir þetta hafa gerst 1918, og hafi lnisand- arungarnir stráfallið, en aðrar anda- tegundir hafi ekki orðið fyrir þessu. William Pálsson (1936) segir: „Sum- arið 1917 var fár mikið í húsöndum við Mývatn; ungar þeirra drápust jafnóðum og þeir komu úr eggjum.“ Hér skal ósagt látið um það hvort hús- andafárið stafaði af sjúkdómi eða fæðuskorti, en henda má á að á sama tíma varð mikil fækkun hjá öðrum kaföndum við Mývatn, einkum hrafnsönd (Melanitta nigra (L.)) og hávellu (Clangula hyemalis (I-)), og er líklegt að þar hafi versnandi átuskil- yrði í Mývatni komið til. Frá því um 1920 og fram á þennan dag hafa sennilega orðið litlar breyt- ingar á húsandarstofninum. Þessi staðhæfing er byggð á fyrrgreindum tölum um eggjatekju, eigin áætlun um stofnstærð 1960, talningu Hugh Boyds 1964 og talningum á síðustu árum (sbr. A.G. 1979). Sumarið 1960 reyndi ég að áætla stofnstærð húsandar við Mývatn og efsta hluta Laxár. Samkvæmt upplýs- ingum frá bændum áætlaði ég að við efsta hluta Laxár (Haganes-Hellu- vað) væru um 200 húsandarhreiður, önnur 200 við Syðriflóa og Boli, og 50—150 hreiður annars staðar í Mý- vatnssveit. Heildarfjöldi hreiðra væri því um 450—550, og heildartala kven- fugla ætti að hafa verið nálægt 7—800. 185
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.