Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1979, Side 103

Náttúrufræðingurinn - 1979, Side 103
ur í aur við Skeiðarársand“ (Guðm. Kjartansson 1970). Líklegt sýnist mér að „Steinboginn" við Núpsárfoss sé úr jjcssu lirauni. Á áðurnefndu svæði sunnan við jökulinn er Jrað talsvert úfið kargahraun en er nú víða nokk- uð sandorpið. Vestra hraunið kemur undan jökl- inum tæpum kílómetra vestar en eystra hraunið. I>að er breiðast rétt við jökulinn og |>ar ámóta breitt og hitt, en um 1 km frá jökli þrengist vendega um J>að og fellur j>að j>á eftir j>röngum dal ca. 800—900 m, beygir eftir j>að nokkuð til vesturs og fellur eftir talsverðum halla í aðaldalinn, sem nefnist Beinadalur, breikkar J>ar og sveigir til suðvesturs og endar í allhárri mánalagaðri brún í rösklega 3.5 km fjarlægð frá jökulröndinnni eins og hún nú er. í J>essu hrauni eru tveir hólmar, sem J>að hefur ekki náð að renna yfir. Að gerð eru þessi hraun eins og tel ég enga ástæðu til að ef- ast um að þau séu í raun réttri eitt og sama hraunið og runnin bæði frá sömu eldstöð og samtímis. Guð- mundur Kjartansson (1970) taldi líklegt að sú eldstöð væri í framhaldi af Rauðhólaröðinni og Eldgíg (Jón Jónsson 1970) en nokkuð virðist J>að vafasamt. Bérgvatnsárhraunin eru í handsýni ekki lík hraunum frá Rauð- hólaröðinni en eru liins vegar nauða- lík innnbyrðis sem sjá má af þeirri talningu frumsteina í þeim, sem sýnd er í Töflu I. Pyroxendílarnir eru smáir og með stundaglas svipmóti og tvímyndun. Plagioklaskristallarnir eru stundum 4—5 mm og áberandi mikið beltaðir og mikið um gler í J>eim. Samsettir dílar (porfyrol>last) plagioklas -j- pyr- oxen koma fyrir. Bæði ná hraunin samtals yfir um 9 km2 og má J>ví ætla að J>au séu 0,15 km3. Eldgigur. Svo heitir rétt og slétt eldvarp mik- ið, sem rís af sléttu í jökulkróknum, sem verður austan við Síðujökul í skjóli við Hágöngur (1. mynd). Gígurinn er raunar þrefaldur, um 800 m í J>vermál, hæstur að vestan Tafla I. Frumsteinar í Bergvatnsáahraunum I II Meðaltal Plagioklas 40,0% 48,3% 47,2% Pyroxen 40,6% 39,2% 39,9% Olivín 1.1% 0,9% 1,0% Málmur 12,2% 11,5% 11,9% Dílar: Plagioklas 0.5% 6,6% 3,6% Pyroxen 2,0% 2,6% 2,0% Ólivín 0,2% 0,4% 0,3% Taldir punktar 441 418 Samtals 859 I er eystra Bergvatnsárhraunið, II hið vestra. 197
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.