Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1979, Qupperneq 108

Náttúrufræðingurinn - 1979, Qupperneq 108
vesturs en hefur kvíslast strax og runnið til beggja hliða út úr gíga- röðinni. Vestan við þennan gíg er móbergs- hnúkur, sem nær um 780 m hæð yfir sjó og 180 m hæð yfir umhverfið, er aflangur í sprungustefnu og með bas- altívafi víðs vegar. Að lögun er hann líkur gígnum fyrir norðan hann og má heita eins að stærð. Líklegt virð- ist mér að þetta sé eldstöð frá jökul- skeiði og sennilega því síðasta. Hefur því áður gosið á þessari sömu línu. Við suðvesturendann á þessum hnúk er enn einn gígur, sá hæsti í allri Rauðhólaröðinni 755 m yfir sjó og um 150 m yfir sléttuna sunnan og norðan við. Hæstur er norðurbarmur gígsins og er af honum hið fegursta útsýni yfir svæðið vestan frá Blæng austur að Bjarnarskerjum yfir hraun og hálsa frá jökli til hafs. Gígur þessi er aflangur í sprungustefnuna og op- inn til suðvesturs og í þá átt hefur hraunstraumur mikill fallið út úr lronum og er hann á botni gígsins auk þess sem stórgrýtisurð er þar mynduð af hruni úr gígbörmum. Þeir þrír gígir, sem nú eru taldir, hafa lagt til allt það hraun, sem fall- ið hefur niður dalinn austan við Brattháls og sem gengur undir nafn- inu Núpahraun, en það endar niður hjá Hvoli í Fljótshverfi og góðan spöl austan við Maríubakka. Um út- breiðslu hraunanna niðri 1 byggð verður fjallað síðar. Vestan við síðastnefndan gíg tekur við móbergsbunga, sem tilheyrir Bratt- hálsi, Hún er gerð úr móbergsbrota- bergi og bólstrabergi og er með þekju af jökulbergi efst. Ekki er sú jökul- bergsþekja [)ó samhangandi yfir allt svæðið. Um það bil 2 krn vestar og vestan í nefndri hæð tekur gígaröðin sig upp á ný og er þar fyrst há og mjög regluleg gígkeila úr gjalli og gosmöl eingöngu en hraun hefur ekki frá því eldvarpi runnið. Þessi gígur er áfastur við annan miklu stærri, sem er um 120 m hár yfir Hverfisfljót, sem skolar fætur hans og hefur skorið allvæna sneið vestan úr honum. Þessi geysimikli gígur er fulla 900 m 1 þver- mál, tvöfaldur, með op mót suðri og hafa þar feiknmiklir hraunstraum- ar runnið út. Fremst í gígnum er nú mosa- og grasigróin flöt, l'riðsæll stað- ur, sem veitir skjól í flestum veðrum. Uppistaðan í þessum gígum báðum er gjall og gosmöl og hér má finna talsvert af gabbróhnyðlingum. Hverf- isfljót hefur skorið sneið af gígnum og er nú allt að 20 m hár gjallveggur, sem fljótið rennur undir en gegnt honum vestan við fljótið er Skaftár- eldahraun, sem runnið hefur upp að gígnum og vafalaust heft för fljóts- ins um langan tíma enda náði það ekki niður 1 byggð fyrr en nær 2 ár- um eftir „eld“, nánar tiltekið 25. júlí 1785 (Jón Steingrímsson 1973). Hafa ]jví Skaftáreldar valdið miklu meiri breytingum á farvegi Hverfisfljóts en á farvegi Skaftár, a.m.k. uppi á há- lendinu. Hraungígir tveir virðast hafa verið rétt sanran suðvestan við þenn- an gíg og eru nú vestan við fljótið, sem fellur upp að nyrðri gígnum. Gjall allt er burtskolað frá þessunr gíg- um að lreita má, en hraunstabbar standa eltir, vafalaust leifar af gos- rásinni. Nokkru neðar vestan Hverf- isfljóts standa gjallhólar allstórir upp úr Skaftáreldalrrauni og tillreyra án efa Rauðhólahrauninu en lrvort þar
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.