Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1979, Síða 110

Náttúrufræðingurinn - 1979, Síða 110
Rauðhól og alla leið austur undir jökul. Mest áberandi eru þessi mis- gengi í Miklafelli og norðvestanverð- um Bratthálsi, þ.e. í eldri berglögum, en sprungur má einnig sjá í gígunum sjálfum og hraununum. Kemur það best fram í Rauðhól og svo í gígnurn við Hverfisfljót en eins og þegar er sagt sést það líka í gígunum næst vest- an við jökulinn. Við Eldgíg sjást eng- in merki um þetta enda er svæðið umhverfis hann mjög truflað af frani- burði jökulvatna og eins af foksandi. Af þessu má sjá að hreyfingar hafa verið á þessu sprungukerfi eftir að gosið varð. Sprungur og misgengi með stefnu norðaustur og suðvestur eru víða áberandi í fjöllunum á þessum slóðum og er þess getið á öðrum stað (Jón Jónsson 1974), en engin sérrann- sókn hefur ennþá verið gerð á þeirn. Hraunstraumarnir. Eins og áður er sagt er hér gengiö út frá því að hraun það, er runnið hefur niður Djúpárdal, sé komið úr Eldgíg og úr eldvörpum, sem nú eru hulin jíökli. Næst jöklinum er hraun- ið hallalitið, því frá jökulröndinni og niður á móts við Kálfafellsfjallsenda lækkar það urn aðeins 20 m, en sú vegalengd er hátt á þriðja kílómetra. Eftir ])að verður hallinn meiri og það svo að á næstu þrem km lækkar það um 240 m. Hámarki nær hallinn í Fossabrekku og þar hefur hraunið fall- ið fram af brúninni í bröttum foss- um. Eftir það er dalurinn hallalítill þar til kemur fram á brún Kálfafells- lteiðar. Á þeirri leið Iiefur hraunið á nokkrum stöðum hrúgast upp af ein- hverjum ástæðum, t.d. við Blóðhraun skammt suður af Fossum, en þó eink- um skamnrt suður af Kleifum. Þar hefur það náð að renna svo langt vestur á við að minnstu hefur nrunað, að kvísl úr því næði að falla vestur í dalinn, senr Laxá rennur eftir. Hang- ir lrraunið þar franrá dalbrún. Eftir það hefur lrraunið runnið niður eftir Djúpárdal í samfelldum straumi, því dalurinn er þar þröngur. Þó hefur hraunið náð franr að brún Garða- hvamms en ekki fallið niður í lrann eins og ég lref á öðrunr stað lraldið fram (1970). Þar senr til sést er hraun- ið í dalnunr 20—30 nr þykkt og þar sem það hrúgaðist nrest upp líklega allt að 40 nr. Þegar niður á láglendið kenrur er hraun þetta kennt við Rauðaberg. Eftir að hraunið kenr- ur franr úr gljúfrinu vestan við Rauðabergsmúla breiðist það fljótt út til beggja hliða og hefur runnið fast upp að fjöllunum vestan nregin við Arnarbæli í Stórahvammi og eins virðist það vera undir nriklunr hluta túnsins á Rauðabergi. Suður af Kálfa- felli hefur það nrætt Núpahrauni, senr að því er séð verður Irefur runn- ið aðeins áður. Af þvi má ráða að austurhluti Rauðhólaraðarinnar liefur verið virlt- ur lítið eitt siðar en vesturhlutinn og er það hliðstcett við það, sem gerðist í Skaftáreldum 1783. Sú kvísl Rauðhólahrauns, senr á rætur að rekja til gíganna nriklu norð- austan við Brattlráls, þ.e. Núpahraun, lrefur fallið í samfelldum breiðunr straumi til suðurs nenra hvað allstór grágrýtisbunga og önnur nrinni rétt lrjá standa uppúr því vestan Brunn- ár og veslur af Núpafjallsenda. Eftir það nrá lreita að hraunið sé samfellt þar til kemur suður að Hnútu. Þar 204
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.