Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1979, Side 111

Náttúrufræðingurinn - 1979, Side 111
skiptist það ög felíur aílbreið kvísi úr því vestur milli Hnútu og Dal- ijalls vestur í dalinn milli Síðu og Fljótshverfis og hverfur þar brátt und- ir Skaftáreldahraun. Megin hraun- kvíslin heldur hins vegar áfram rnilli Núpafjalls og Kotafjalls að öðru en því að örmjó spýja hefur fallið um Tröllaskarð norðan við Núpafjall og vestur að Brunná. Þar hefur við enda hraunsins lítill gervigígur orðið til. Hraunið hefur svo fallið beint austur með Kotafjalli, fast upp að fjöllunum og svo að segja inn í hvern krók og kima. Það er undir öllu túninu í Kálfafellskoti og í það sést í gljúfri Laxár austan við túnið. Áin ltefur grafið sig niður með hraunröndinni og má nú skoða hvernig hún var í upphafi því líklega hefur hraunið þarna runnið upjt að brekkum. Nú slútir hraunröndin fram yfir ána. Það sér svo í hraunið við og við austur á Djúpáraura, en rétt austan við Kálfa- fell er kontið að Rauðabergshrauni og er brún þess allhá og ntjög greini- leg austur fyrir Maríubakka. Verður ckki annað séð en að það leggist of- an á Núpahraun og sé því eitthvað síðar runnið en það. Sker úr þessari vestri hraunkvísl standa upjj úr Djújj- áraurum alllangt austan við Maríu- bakka en ekki er fyllilega ljóst hvar það endar þar. Hjá Hvoli hefur það numið staðar við fornan jökulgarð (mórenu), og eins virðist það vera þar nokkuð vestur af, en náð hefur það eitthvað lengra fram milli FIvols og Maríubakka. Vestur með Núpa- fjalli að sunnan liefur hraunið runn- ið og fast itjjj> að fjallinu. Túnið á Nújjum er allt á þessu hrauni. Vestan við Brunná tekur Skaftáreldahraun við en í botni árinriai' él' Rauðhóla- liraun enn á löngum kafla rnilli Nújja og Hvols. Hversu langt það kann að ná undir Skaftáreldahraun er ekki vitað. Nærri því beint vestur af Núpum og vestan Brunnár eru svo nefndir Gömluhólar, sem Skaftárelda- hraun hefur runnið ujjjj að. Það eru fornir malarhjallar líklega ntyndað- ir á síðjökultíma þegar sjór náði þang- að ujjp. Ekki virðist Rauðhólahraun hafa náð fram að þeim austan frá. Þriðja kvísl Rauðhólahrauns hef- ur runnið fram vestan við Brattháls og líklega hefur smáspýja úr því fallið til austurs norðan við Hnútu og þar lent saman við þá kvísl, sem féll vest- ur af rnilli Dalfjalls og Hnútu, sem áður segir. Þarna fellur nú Hverfis- fljót í fossum og flúðum og erfitt er að greina hraunamót. Meginkvíslin hefur hins vegar fallið fram milli Hnútu og Miklafells og sér þar í það á talsverðu svæði. Þar er hið forna gljúfur Hverfisfljóts grafið í það og sér vel fyrir því og fornum farvegum fljótsins (sbr. Jón Jónsson 1970). Svo liáir eru þessir fornu gljúfurveggir ennþá að ljóst er að hraunið hefur verið þykkt á þessum stað. Það má því ætla að það hafi fyllt allt bilið milli Hnútu og Miklafells en einmitt við suðausturhorn Miklafells hefur það komið saman við vestustu kvísl Rauðhólahrauns, þá er frá Rauðhól kemur. Hversu langt lnaun- ið hefur náð lil suðurs verður ekki með vissu sagt en nokkrar líkur eru ;í því að það hafi náð allt suður að Ey (Brattlandsey) því þar er klettahóll er stendur ujjjj úr Skaltáreldalirauni og virðist hann vera úr Rauðhóla- hrauni. Sýni hafa verið tekin úr Rauð- 205
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.