Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1979, Síða 111

Náttúrufræðingurinn - 1979, Síða 111
skiptist það ög felíur aílbreið kvísi úr því vestur milli Hnútu og Dal- ijalls vestur í dalinn milli Síðu og Fljótshverfis og hverfur þar brátt und- ir Skaftáreldahraun. Megin hraun- kvíslin heldur hins vegar áfram rnilli Núpafjalls og Kotafjalls að öðru en því að örmjó spýja hefur fallið um Tröllaskarð norðan við Núpafjall og vestur að Brunná. Þar hefur við enda hraunsins lítill gervigígur orðið til. Hraunið hefur svo fallið beint austur með Kotafjalli, fast upp að fjöllunum og svo að segja inn í hvern krók og kima. Það er undir öllu túninu í Kálfafellskoti og í það sést í gljúfri Laxár austan við túnið. Áin ltefur grafið sig niður með hraunröndinni og má nú skoða hvernig hún var í upphafi því líklega hefur hraunið þarna runnið upjt að brekkum. Nú slútir hraunröndin fram yfir ána. Það sér svo í hraunið við og við austur á Djúpáraura, en rétt austan við Kálfa- fell er kontið að Rauðabergshrauni og er brún þess allhá og ntjög greini- leg austur fyrir Maríubakka. Verður ckki annað séð en að það leggist of- an á Núpahraun og sé því eitthvað síðar runnið en það. Sker úr þessari vestri hraunkvísl standa upjj úr Djújj- áraurum alllangt austan við Maríu- bakka en ekki er fyllilega ljóst hvar það endar þar. Hjá Hvoli hefur það numið staðar við fornan jökulgarð (mórenu), og eins virðist það vera þar nokkuð vestur af, en náð hefur það eitthvað lengra fram milli FIvols og Maríubakka. Vestur með Núpa- fjalli að sunnan liefur hraunið runn- ið og fast itjjj> að fjallinu. Túnið á Nújjum er allt á þessu hrauni. Vestan við Brunná tekur Skaftáreldahraun við en í botni árinriai' él' Rauðhóla- liraun enn á löngum kafla rnilli Nújja og Hvols. Hversu langt það kann að ná undir Skaftáreldahraun er ekki vitað. Nærri því beint vestur af Núpum og vestan Brunnár eru svo nefndir Gömluhólar, sem Skaftárelda- hraun hefur runnið ujjjj að. Það eru fornir malarhjallar líklega ntyndað- ir á síðjökultíma þegar sjór náði þang- að ujjp. Ekki virðist Rauðhólahraun hafa náð fram að þeim austan frá. Þriðja kvísl Rauðhólahrauns hef- ur runnið fram vestan við Brattháls og líklega hefur smáspýja úr því fallið til austurs norðan við Hnútu og þar lent saman við þá kvísl, sem féll vest- ur af rnilli Dalfjalls og Hnútu, sem áður segir. Þarna fellur nú Hverfis- fljót í fossum og flúðum og erfitt er að greina hraunamót. Meginkvíslin hefur hins vegar fallið fram milli Hnútu og Miklafells og sér þar í það á talsverðu svæði. Þar er hið forna gljúfur Hverfisfljóts grafið í það og sér vel fyrir því og fornum farvegum fljótsins (sbr. Jón Jónsson 1970). Svo liáir eru þessir fornu gljúfurveggir ennþá að ljóst er að hraunið hefur verið þykkt á þessum stað. Það má því ætla að það hafi fyllt allt bilið milli Hnútu og Miklafells en einmitt við suðausturhorn Miklafells hefur það komið saman við vestustu kvísl Rauðhólahrauns, þá er frá Rauðhól kemur. Hversu langt lnaun- ið hefur náð lil suðurs verður ekki með vissu sagt en nokkrar líkur eru ;í því að það hafi náð allt suður að Ey (Brattlandsey) því þar er klettahóll er stendur ujjjj úr Skaltáreldalirauni og virðist hann vera úr Rauðhóla- hrauni. Sýni hafa verið tekin úr Rauð- 205
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.