Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1979, Síða 126

Náttúrufræðingurinn - 1979, Síða 126
að um H-4 sé örugglega að ræða. Auk þess bendir bergfræðileg samsetning öskunnar sterklega í sömu átt en hana hefur Jens Tómasson athugað fyrir mig og kann ég honum þakkir fyrir. Ofan við þetta öskulag kemur 43— 44 cm þykkt jarðvegslag með 8 svört- um öskulögum, en þá kemur annað ljóst (súrt) líparítöskulag, sem er 3—4 cm þykkt, vikurkennt og nokkuð gróft. Birkilurkar liggja einnig í því og hafa Jteir og verið aldursákvarðað- ir á sama stað og hin sýnin. Reyndist aldur þeirra vera 3520 ± 70 C14 ár. í Jjessum ákvörðunum er reiknað með helmingunartíma 5570 ár. Ég hafði áður talið nærri víst að Jætta öskulag væri H-3 en aldur Jress er talinn vera 28G0 C'4 ár (S. Þórar- insson 1971). Ber Jrarna svo mikið á milli að vafi leikur á hvort Jrað fær staðist og virðist því verða að gera ráð fyrir Jjeim möguleika að Jsetta öskulag sé annars staðar frá enda Jrótt harla ólíklegt sé að mínu mati. Ekki var Jtað tilgangur Jressarar greinar að fást við öskulögin sem slík enda geri ég ráð fyrir að Jreim verði gerð betri skil af öðrum. Sú staðreyncl liggur þó fyrir, að þessi tvö Ijósu öskulög koma fyrir um alla Síðu, Lanclbrot og Fljótshverfi. Þau eru ofan á hraunun- um úr Rauðhólaröðinni, sem ég mun hér eftir kalla einu nafni Rauðhóla- hraun, [>. e. Rauðabergshrauni og Núpahrauni og eins í sniði við Mikla- fell og auk Jiess í Bunuhólum (sbr. jarðvegssnið). Þar er efra ljósa ösku- lagið fullir 5 cm og mjög vikurkennt. Athyglisvert er ])að að við Miklafell er H-4 um 25 cm ofan við hraunið úr Rauðhólaröðinni en hjá Ytri Dalbæ er J>að 35 cm ofan við Landbrots- hraunið (Eldgjárhraunið). Lítur þvi út fyrir að tiltölulega lítill sé aldurs- munur þessara stórkostlegu hraungosa jarðfræðilega séð. Hafa skal Jjó í huga að við Miklafell er hæðin y.s. um 400 m en við Dalbæ aðeins um 60 m. Má Jjví ljóst vera að jarðvegsmyndun hafi haft mun betri skilyrði á síðarnefnda staðnum. Þar hefur greinilega verið um að ræða skógi vaxið mýrlendi með hárri grunnvatnsstöðu. Skal nú aftur vikið að jarðvegssnið- inu við Ytri Dalbæ. Um 1,46 m ofan við efra ljósa öskulagið kemur um 6 cm Jrykkt lag af mjög óhreinum kísil- gúr en svo ofan á Jjví 35 crn Jrykkt sandlag. Við J)etta sandlag tekur [)vert fyrir skógarleifar í sniðinu og verður J)eirra ekki vart ofar. Ofan á sand- laginu tekur við um 26 cm Jrykkt gróðui leifalag og í J)ví óreglulegar rendur úr kísilgúr. Hefur J)arna verið tjörn eða mýrarbolli líklega vaxinn lyngi, víði og fjalldrapa. Ofan á Jressu kemur svo annað sandlag um 12 cm |)ykkt og með rúlluðum smásteinum í. Ofan á J)ví kemur aftur 20 crn J)ykkt gróðurleifalag og efst í ])ví nokkuð um smákvisti og örmjóar greinar. Þar fyrir ofan koma svo óregluleg sand- og jökulleirlög en ofan við J)au kemur malarlinsa, sem er óregluleg en um 1,60 m ])ykk. Hún er úr rúllaðri ár- möl ásamt sandi og inni í henni er móstykki með lurkum allsverum í. Sýnir J)etta að malarlagið, sem raun- ar má rekja eftir rofinu endilöngu allt vestur að Dalbæjarstapa og að jafnaði er 0,6—0,8 m Jrykkt hefur orð- ið til við all óvenjulegar aðstæður. Þegar grafið var fyrir grunni hússins í Ytri Dalbæ var komið niður á mal- arlag og mun það hafa komið flestum 220
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.