Náttúrufræðingurinn - 1992, Blaðsíða 44

7. mynd. Einn Móhnúka norðvestan Litlu-Heklu. Móhnúkar are arched hyalocastite hills
northwest of Litla-Hekla. Mynd photo Haukur Jóhannesson.
Þetta er áberandi sunnan Heklu, við
Langöldu skammt frá Rauðölduhnúk
og í óbrennishólmum þar hjá. Norðan
Heklu ber mest á þessu við Rauðuskál
og suðvestan hennar. Þar má m.a. sjá
slíkar myndanir sem auðljóslega hafa
myndast í gosinu sem myndaði H-3.
5. Utan öskjunnar hafa engin hraun
fundist frá Heklu sjálfri frá því um
það leyti er öskulagið H-4 féll fyrir
4500 árum og þar til 500-600 e.Kr.,
eða frá um 3000 ára tímabili. Ekki
verður þess vart í jarðvegssniðum að
eldvirkni hafi verið minni á þessum
tíma. Þetta gat í hraunaframleiðslunni
bendir til að eitthvað hafi gerst sem
hindraði hraunrennsli út frá eldfjall-
inu. Ef gert er ráð fyrir öskjusigi er
eðlilegt að reikna með að hraun sem
runnu á þessu tímabili hafi ekki náð
að renna út úr öskjunni. Þessu til
stuðnings má benda á að eitt andesít-
hraun frá þessu tímabili (um 3000 ára
gamalt) hefur fundist innan öskjunn-
ar. Um svipað leyti og Egyptar reistu
píramídana miklu í Giza varð stórgos í
Heklu. Þá féll öskulagið H-4 sem er
eitt hið mesta sem komið hefur úr
Heklu á nútíma. Líklegt er að í kjölfar
gossins hafi myndast askja líkt og eftir
Öskjugosið 1875. Ef tilgátan er rétt
hefur það tekið eldstöðina um 3000 ár
að fylla öskjuna.
6. Milli Heklu og Vatnafjalla eru
nokkrar gossprungur sem eru samsíða
Heklugjá. Þessar gossprungur eru
ekki samfelldar. Nyrðri hluti þeirra er
nærri Krakatindi og Mundafelli en
syðri hlutinn við Trippafjöll og Geld-
ingafell. Gígaröð sem myndaðist í
gosinu 1725 er bæði við Krakatind og
Trippafjöll og vantar um 8 km á að
186