Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.03.1914, Page 22

16
Bókleg fræði í borgaraskólunum verð-
Námsgreinar. ur að miða við það, hvað íslenzkur al-
þýðumaður þarf að nota nú á dögum og
hvaða greinar veita hollasta æfingu. þar til má telja: ís-
lenzku, ensku, einfaldan reikning og bókfœrslu, náttúrufrœði
dauða og lifandi, sálarfrœði, fjelagsfrceði, auðfrœði. Þar
að auki íþróttir og margbreytta vinnu.
þessi námsgreinaröð er dálítið öðruvísi, en tíðkast hefir
í skólum hjer, og í því liggur breytingin. Fyrst eru tvö
mál: íslenzka og enska.
Móðurmálið er auðvitað sjálfsagt. Það
JVlóðurmálið. þurfa allir að nema, sem nokkur mann-
ræna er í, meir en nú gerist, einkum að
finna til aðdáunar fyrir því, sem fagurt er á málinu ritað,
að vera snortinn af því, eða heitur fyrir því. Og hve
margir af yngra fólki okkar meta rjettilega Passíusálm-
ana, t. d.? Hve margir eru ekki enn á því stígi að sæk-
jast mest eptir Ijelegum »iómönum«? Pessu verður ekki
breytt með öðru betur, en að unga fólkið eigi greiðan
aðgang að bókmenntadýrgripum okkar, og njóti þar
handleiðslu færari manna.
Pá þarf að kenna að skrifa ritgerðir með þvi að safna
efni, eptir mörgum heimildum. En meira verður vikið að
því síðar.
Málið okkar er lítið, og engin leið er að fylg-
Enska. jast með í stefnum og straumum nútímans, nema
með því, að læra eitt eða fleiri útlend mál, sem
hliðmál. Slíkt mál ber að nota eins og verkfæri, til að
fá eða viðhalda fróðleik sínum. Hingað til höfum við
haft dönsku fyrir hliðmál. En það er óhyggilegt, fyrst
og fremst af því að danska er smámál: hvergi skilin ut-
an Norðurlanda, og einnig af því að íslenzkan á Dönum
og dönskum litlar þakkir að gjalda. Enska er hjer um
bil sjálfkjörið hliðmál: hið einfaldasta og útbreiddasta af
öllum lifandi málum. Takmark enskukennslunnar í borgara-
skólunum væri, að nemendur gætu fyrirstöðulítið notað ensk-