Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.03.1914, Page 34

28
fyrir launin sín en hjá kaupmönnum, og vafalaust hálfu
meira en þeir mundu fá, ef ekkert væri kaupfjelagið, og
einvöld kaupmannastjett rjeði vöruverðinu. Mjer komu
Vestmannaeyingar ósjálfrátt í hug. Enskir verkamenn, sem
hafa lært að hagnýta sjer kaupfjelagsskapinn, eru líka ó-
líkt betur staddir en stjettarbræður þeirra í öðrum lönd-
um Evrópu, sem ekki hafa enn valið sjer sama hlutskipt-
ið og þeir.
Á Englandi eru kaupfjelög mest í borgum. í sveitum
hafa þau ekki enn reynzt eins vel. í Edínaborg, sem er
vaxin saman við Leith, en annað bæjarfjelag, er kaupfje-
lag með nærri eins mörgum meðlimum og allir íslend-
ingar. Reynsla Englendinga er eptirtektarverð. Syldu kaup-
fjelög ekki þrífast bezt í sjóþorpunum okkar, ef rjett
væri að farið? Jeg veit aðeins um eitt slíkt fjelag. Rað
er í Hafnarfirði og því stórfleygir fram. Fólk í kaupstöð-
um verður opt að kaupa vörur sínar dýrara en sveita-
menn, af því það kaupir minna í einu. Verzlanir, sem
hafa markaðinn í bænum fyrir augum, verða líkaaðeyða
fje til auglýsinga, óþarflegs mannahalds, húsa- og ytri-
Ijóma, sem kitlar sjónir fólksins. Rær fá heldur eigi eins
fasta skiptavini og hinar. En kostnaðurinn leggst á vör-
urnar, og hanu verða kaupendur að borga. Rennan óþarfa
kostnað geta kaupfjelögin sparað.
í sjóþorpum okkar er aflað sjávarafurða, sem fleygt er
í kaupmanninn fyrir lítið, og margt er ekki hirt sem
skyldi. Ressar vörur eru rándýrar á erlendum markaði.
Sjómenn ættu að bindast samtökum og selja fisk, síld og
annað, gegnum kaupfjelög. Rað þætti öfgakennt að halda
því fram, að virkilegar tekjur sjómanna gætu þrefaldast,
frá því sem nú er. En reyndist það svo, mundi enginn
finna hvöt hjá sjer til að flýja landið til að leita sjer at-
vinnu í öðrum löndum. Sjávarútvegi mundi fleygja fram
og Iandbúnaður njóta góðs af því. Og landbúnaðaraf-
urðir, einkum kjötið, hljóta líka að hækka í verði. Pað
er ekki hægt að fá betra eldi á sláturfje en það, sem