Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.03.1914, Síða 37

31
Það sætir því enn meiri furðu, hve fáir sinna þessu mál-
efni, og hve margir þessara fáu Ijá því ekki óskerta tryggð
og krapta. Samvinna er ekki að eins öruggasta ráðið til
þess að gera þjóðina og hvern einstakan mann efnalega
sjálfstæðan, heldur líka sú Ieið, sem liggur opnust fyrir
og er fæti næst, til framkvæmdanna.
Ensku kaupfjelögin eru afarauðug. Hvers vegna? Jeg
þekki ekki ástæðurnar, 6n þær eru líklega fleiri en sú ein,
að fjelag blásnauðra manna fær ékki tiltrú, nema það hafi
samfjelag. í Danmörku eru meðlimir samvinnufjelaganna
efnaðir bændur, að talsverðu leyti, og þeir geta bjargast
með samábyrgðarlán. Fyrir okkur er nokkuð líkt á kom-
ið og hjá ensku fjelögunum. Framleiðslunni í landinu er
þannig háttað, að hún er háð náttúrunni og bundin við
árstíðir. íslendingar hafa ekki afurðir til sölu daglega og
vikulega, allan ársins hring, eins og Danir. í Danmörku
er því hægt að verzla optar með sömu upphæðina en á
íslandi, og kaupfjelögin okkar þurfa því tiltölulega mjög
mikið rekstursfje. Það má gera ráð fyrir að kaupfjelögin
láni meðlimum sínum vörum, kauptíða á milli, og það
er vel ráðið, ef kaupfjelagið þarf ekki að taka vörurnar
til láns. Ef kaupfjelagið á ekki að vera skuldaþvæla, þarf
það að eiga rekstursfjeð sjálft. Svo mikið fje er ekki
hægt að leggja fram í byrjun, en öll kaupfjelög ættu að
leggja svo mikið að sjer sem jsau geta til að safna
rekstursfje og sjóðum, sem nota má til reksturs fjelags-
ins. Allir kaupfjelagsmenn og kaupfjelagavinir ættu að
styðja að því af öllum kröptum. Skyldi ekki öllum
samvinnufjelögum vera hægt að leggja meira af ágóðanum
í sjóð og úthluta lægri »prósentu«? Pað mundi sjálfsagt
kippa nokkuð úr vexti fjelaganna í bráð, en ekki í fram-
tíð, svo framarlega sem það á annað borð er kleift. Pað fje,
sem þannig er lagt inn í fjelagið, er eign meðlima eptir sem
áður, vafasamt er hvort þeim hlutanum, sem útbytt yrði,
væri betur varið en hinum, sem lagður er inn í fjelagið.