Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.03.1919, Blaðsíða 43

37
Það er mjög einkennilegt, að Jakob Hálfdanaraon
og hinir aðrir fyrstu frumherjar samvinnuverzlunar hér
á landi, voru með öllu ókunnugir samskonar félagsskap
erlendis og fengu þaðan enga beina vakningu. Fram-
kvæmd þeirra er því nýsköpun eða sjálfstæð uppgötv-
un, þótt hin sömu sannindi hefðu áður verið fundin
með öðrum þjóðum. Kaupfélag Þingeyinga var ávöxt-
ur hins andlega sjálfstæðis í þeim sveitum, þar sem
það var stofnað. Og enn er sagan hin sama, að verzl-
unarástandið í hverju héraði á landinu er spegill af
hinu almenna andlega ástandi. Menn skapa verzlunar-
kjörin bókstafiega eftir sinni mynd.
Eftir því, sem Jakob Hálfdanarson telur, var Jón
á Gautlöndum sá maður þar í sýslu, sem fyrstur sýndi
í verki, að hann hafði lesið um samvinnustarfsemi ann-
ara þjóða. Kom það fram í vörn hans í útsvarsmálinu.
Fór þetta mjög að líkindum, því að Jón var ágætlega
fjölfróður maður og víðlesinn. Bókasafn hans var bæði
stórt og gott. En síðar meir varð Benedikt á Auðnum
allra manna fróðastur um samvinnumál öll bæði hér á
landi og erlendis.
Sigur kaupfélagsins var sigur Jakobs. Hann var
brautryðjandi. Og þegar vegunnn var ruddur gegnum
torfærur og klungur, þá var liðinn sög'urikasti kafiinn
af æfi hans. Hann hélt áfram að vera framkvæmdar-
stjóri félagsins þangað til 1906; hafði þá stýrt því í
rúman aldarfjórðung. Ári síðar misti hann konu sína,
Kristínu, dóttur Péturs í Reykjahlíð. Þau höfðu átt sex
börn. Elzt var Guðrún, kona Friðriks Guðmundsaonar,
sem fyr er getið. Hún dó ung, en lét eftir sig dóttur,
er Laufey hét. Hún er gift hollenzkum manni, land-
stjóra á Sumatra. Þá Jón Ármann, nú í Ameriku, Að-
albjörg, kona Gísla Péturssonar læknis á Eyrarbakka,
Hálfdán, bóndi á Tjörnesi, Herdís bókhaldari og Jakob-
ina kennari. Síðustu árin, eftir að kona hans andaðist,