Andvari - 01.10.1967, Blaðsíða 36

138
JÓHANN HAFSTEIN
ANDVARI
og framtíð íslands í samfélagi þjóðanna brunnu honum í sinni. Þessi Islendinga-
fagnaður var haldinn í New York. Þar eru samankomnir surnir þeir, sem unna
íslandi, en skilja ekki íslenzku. Sendiherrann ávarpar þá fyrst á enska tungu,
en segir síðan:
„Góðir íslendingar.
Þá vil ég mæla á íslenzku, okkar fögru og tæru tungu, sem ég veit að
ykkur er ætíð unun að heyra.
Við erum hér saman komin á gleði- og hátíðarstund til þess að minnast,
að hinn 17. júní voru 20 ár liðin frá því að íslenzka lýðveldið var endurreist
á Þingvöllum. Þetta var íslenzku þjóðinni rnikil hátíðar- og minningarstund,
og landsfólkið safnaðist saman hvaðanæva af landinu til að helga þennan helg-
asta viðburð í sögu okkar sjálfstæðisharáttu á helgasta stað landsins, Lögbergi,
okkar Alþingi hinu forna. Það voru þá alvarlegir og ískyggilegir tímar í heim-
inum, því hin hryggilega styrjöld geisaði enn, og ekki var endanlega séð fyrir
lyktir hildarleiksins. Þótt ský væru á lofti í alheimsmálum og þokudrungað vor
ríkti á Þingvöllum, var þessi dagur sólskinsstund í lífi þjóðarinnar. Bjartar
vonir og fögur fyrirheit vöknuðu í huga hvers sanns íslendings, og þeir töldu,
að nú blasti glæsileg framtíð við. Nú ætluðum við að standa einir. Við höfðum
ýtt þjóðarskútunni frá landi og vildum sjálfir ráða ferð og fleyi, og skyldum
við einir mæta hverjum sjá hversu hár og háskalegur, sem hann kynni að virðast.
Síðan eru nú liðin 20 ár. Það er ekki langur tími í sögu þjóðar, en vissu-
lega hefir margt skeð og margir örlagaríkir atburðir, er jafnvel geta ráðið rún-
um okkar og framtíð okkar unga lýðveldis og sjálfstæði.
Þegar við lítum yfir hinn fama veg hins 20 ára lýðveldis, sjáum við miklar
framfarir blasa við á nær öllum sviðum. Árið 1944 vom íslendingar um 125,000,
en nú í dag erum við nær 190,000. Þetta þykir ekki há tala á alheims mæli-
kvarða, og jafnvel þó ætlað sé, að um næstu aldamót geti Islendingar verið
orðnir allt að 400,000.
Þeirri staðreynd verður ekki neitað, að við íslendingar erum fámennasta
fullvalda þjóð í hciminum. Við, sem lengi höfum dvalið erlendis, höfum svo
oft þurft að mæta þeirri erfiðu spurningu: Hvað eru eiginlega margir íbúar
á íslandi? Þessi spurning veldur okkur oft vandræðum og leiðindum, en við
nánari athugun ættum við að gera okkur það ljóst, að einmitt smæð þjóðar-
innar má vera okkar stolt og hvöt. Athugum það, að það þarf meiri átök, meiri
dug, meiri afrek, meiri vinnu, meira erfiði, og jafnvel meiri fórnfýsi fyrir um
190,000 manns að halda uppi menningarþjóðfélagi, en fyrir þjóðir, sem telja
tugi eða hundruð milljóna. Ef okkur svo fáum tekst að viðhalda þjóðlífi á háu