Andvari - 01.10.1967, Page 76

178
SVEN HAVSTEEN-MIKKELSEN
ANDVARl
þegar allt í einu kveður viS skerandi
vein, sem fylgt er eftir með langdregnum
kveinstöfum, því aS þá er eins og hönd
dauSans seilist til manns. Og hvar eru
þeir, sem dauSir eru? Þeir hvíla í hvirf-
ingum á klapparkollunum, sem næstir
eru byggSinni — maSur rekst alls staS-
ar á dysjarnar. Fari maSur til árinnar til
þess aS sækja vatn, þá eru þeir þar —-
ætli maSur upp á næsta klett til aS svip-
ast um og hyggja aS því, hvort húSkeip-
arnir séu komnir í sjónmál, þá eru þeir
þar. Þeir hvíla á nöktu berginu, þaktir
grjóti og moldarhnauSum, meS lítinn
kross viS höfSalagiS. Og ekkert nafn á
klrossinum. Veldur því gömul andúS
Eskimóa á því að nefna dána menn með
nafni? ESa er orsökin sú ein, að hér er
ekki um að villast? Þarna liggur hann,
og þarna hún.
Þegar ég geng upp að vörðunni, sem
Gústaf Hólm hlóð á sinni tíð, verður á
vegi mínum þyrping legstaða, tveir þeirra
mjög litlir um sig. Þarna hvíla sem sé
lítil börn —- og dysjar barna eru eitt
hið dapurlegasta, sem ber fyrir augu
manns. En svo er fyrir að þakka, að hér
er krökkt af lifandi börnum.
Ég sef á gólfinu í kennslustofunni,
og þaS ríður á, að ég sé kominn úr svefn-
pokanum í tæka tíð, því klukkan nákvæm-
lega átta setjast allir krakkarnir í sæti
sín með spenntar greipar.
1 morgun byrjuðu þau daginn með
því að syngja danskan blómasöng. Ég
stóð fyrir utan gaflinn og lagði við hlust-
irnar. En orðin voru grænlenzk, og ljóð-
iS gat veriS annað en á dönskunni. HvaS
skyldu þessi börn annars hugsa? Hér eru
engin blóm. 1 gær var byrjað með þess-
um sálmi: „LeggSu hönd á herrans plóg“.
En vonandi hefur versið verið annað.
Því hvað er plógur?
ÞaS er líklega langt síðan ókunnur
maður hefur dvalizt hér, því að minnstu
börnin eru feimin. Þau horfa niður á
tærnar á sér, þegar þau sjá fölt andlit
mitt, og þeim liggur við gráti.
Milli kennslustunda eru leikir þreytt-
ir eins og í öðrum skólum. En leikir
Eskimóabarna bera allt annan blæ. Þau
fara í eltingaleik og boltaleik sem minn-
ir á boltaleiki danskra barna, svo að þetta
ætti að koma mér kunnuglega fyrir sjón-
ir. Hvers vegna er þetta samt allt annað?
A bernskualdri sá ég einu sinni japanskan
sýningarflokk í hringleikahúsi í Kaup-
mannahöfn. Hér sé ég aftur hið sama.
Börnin svífa áfram standandi — hreyf-
ingarnar nettar, hraðinn mikill. Þau eru
viSbragSsfljót. E'n þau eru líka ólík
börnum, sem maður hefur vanizt, að
því leyti, að þau hafa ekki hátt. ÞaS
heyrist varla til þeirra.
Já, þau hlaupa flest. En sum, sem
orðin eru dálítið eldri, sitja á grjóthrúgu,
sem er á milli skólahússins og skaflsins
á skólahlaðinu. Þau eru að hlaSa sér hús,
sem eiga að vera svo stór, að þau komist
sjálf inn í þau. Og mig furðar á því,
aS þetta eru eftirlíkingar gömlu græn-
lenzku húsanna, þótt þau sjáist ekki
frarnar: Langur gangur með kjötgeymslu
og inn af honum stór geimur. Þar bjuggu
fyrrum allt aS tíu fjölskyldur undir
sama þaki. Bálkarnir eru þar, sem þeir
eiga að vera, og fyrir framan hvern bálk
er dálítill steinn, sem á að tákna lýsis-
kolu. Ekkert þessara barna hefur kynnzt
öðrum húsakynnum en þeim skálum,
sem þau eiga heima í.
Hér eru mörg börn, en þó eru hér
ennþá fleiri hundar. Árrisull maður sér
þá um allt — í snjónum, svaðinu við
húsin og ruslinu, sem liggur um allt, og
rusl er hér það, sem jafnvel grænlenzkur
hundur getur ekki étið. Það eru með
öðrum orðum niðursuðudósir, spýtnabrak
og gamlir kassar.
Hundarnir liggja hreyfingarlausir hing-