Andvari - 01.10.1967, Page 107

ANDVARI
GRAS OG GRASNYTJAR
209
árlegri uppskeru á útjörð og sé það hag-
stætt gróðri að nema ekki árlega öllu
meira magn af óræktuðum haga. Skal
að þessu sinni einnig reiknað hér með
þessari nýtingu. (An þess að breyta tölum
um nytsamlega uppskeru mætti eins
reikna með 4 hestum af hektara og 30%
nýtingu). Það úthey, sem landsmenn öfl-
uðu með slætti var lengst af lítill hluti af
heildarfóðri búsmalans, en eykst að mun
um síðustu aldamót. Á góðum engjum
var gróður þá víða gjörnýttur, til dæmis
á flæðiengjum og árbökkum, þar sem
slægjur komu árlega að gagni. Víða voru
þó aðeins nýtanlegar slægjur á mýrum
annað eða þriðja hvert ár, og skakkar
sennilega ekki miklu, þótt útheysöflun
fyrri alda sé látin fylgja sömu hundr-
aðstölu nýtingar og beitin. -—• Sé þó
reiknað með 40% nýtingu úthagaupp-
skeru yfir landið yrði útkoma þessa reikn-
ingsdæmis sú, að 3 hestar hafi fengizt að
meðaluppskeru af hektara á íslenzkri út-
jörð, en 40% hennar hafi árlega nýtzt.
Það er að segja, að 1.2 heyhestar hafi ár-
lega komið að notum af hverjum hektara,
áður en byrjað var að beita nýrri sláttu-
tækni á engjum og áður en hin mikla
framræsing mýra hófst.
Sé nú tekinn upp þráðurinn þar sem
'frá var horfið, með að 63 heyhestar séu
trygging mannsins fyrir viðurværi, sést
að 63 hestar fást af 52.5 hekturum órækt-
aðs lands með fyrrgreindri nýtingu. —
(63/1.2 = 52.5) íslendingurinn þurfti
því 52.5 hektara af gróðurlendi úthaga
sér til grundvallarframdráttar. Eins og fyrr
var frá greint, er allt gróðurlendi á íslandi
talið vera 20 þúsund ferkílómetrar eða
2.000.000 hektarar og ætti gróðurlendið
án ræktunar eitt saman að geta alið
2.000.000/52.5 = 38.100 eða um 40 þús-
und manna þjóð. Sé gert ráð fyrir því, að
gróðurlendið hafi verið um 2.500.000
hektarar um árið 1700 ætti það að hafa
getað alið 47.619 eða um 50 þúsund
manns. Því hefur verið haldið fram, að
yfirborð hins gróna lands hafi verið um
4.000.000 hektarar um landnám eða tvis-
var sinnum víðáttumeira en nú er, og ætti
þá að hafa getað framfleytt 76.190 manns
eða um 70 til 80 þúsund manna þjóð. Af
þessum útreikningum mætti draga þær
ályktanir, að gróðurinn hafi raunveru-
lega takmarkað þann íbúafjölda, sem á
ýmsum öldum hefur getað lifað í land-
inu. Eru niðurstöður þessa útreiknings
þá mjög í samræmi við það, sem áætlað
er um stærð þjóðarinnar á þjóðveldistíma
og fundin er eftir öðrum leiðum.
Breytingar á beitargildi úthagans.
Þegar ísland fannst og var numið var
landið ósnortið af grasbítum að undan-
skildum nokkrum fuglategundum. Má
því telja, að gróðurinn hafi verið hér í
fyllsta jafnvægi við þau önnur náttúru-
öfl, sem á hann verkuðu. Á þeim tíma,
sem þá var liðinn frá ísaldarlokum, hafði
gróðurinn hulið þá hluta landsins, sem
kjör íslenzkrar náttúru leyfðu. Allur sá
gróður, sem óx, féll aftur í skaut móður-
moldarinnar og byggði upp frjósaman
jarðveg. Utjörð ein saman gat alið um
80 þúsund manna þjóð í upphafi byggð-
ar. Með öðrum hlunnindum var landið
jafnvel aflögufært um matvæli. Þá var
hér auðsöfnun í landi. Þá varð gullöld
Islendinga. Hins vegar tók fljótt að ganga
á frjósemisforða jarðarinnar og jafnframt
gekk á auðinn. Landið varð rýrara og
þjóðin fátækari. Og þar sem fólksfjöld-
inn stóð í beinu hlutfalli við uppskeru
hins gróna lands, uppskeru, sem fór æ
rýrnandi með hverri öldinni, sem leið,
má það vera ljóst, hvers vegna þjóðinni
tók að fækka. Þegar lausafjárauður þjóð-
arinnar var þrotinn, þurfti afar lítið út af
14