Andvari - 01.10.1967, Síða 128

230
BERGSTEINN JÓNSSON
ANDVARI
íyrir stjórnfrelsi; en þá var lokið þátttöku
Þjóðvinafélagsins í stjórnmálum, þó að
Andvari flytti að vísu næsturn árlega rit-
gerðir um stjórnarmálið eftir Benedikt
eða aðra kappa, sem þá bar hæst.
Þrátt fyrir allt verða þess fundin dæmi,
að fyrsta áfangann hafi Þjóðvinafélagið
orðið til þess að vekja og glæða stjórn-
málaáhuga ungra manna. Sumir þeirra
höfðust að vísu lítt að um sinn, en þeir
bjuggu lengi að áhrifunum, hrifningunni
og þeirri umhugsun, sem þeir höfðu
vaknað til. En svo voru líka þeir, sem
hófust handa og létu um skeið talsvert
að sér kveða í þágu málstaðar þess, sem
Þjóðvinafélagið vildi þjóna. Fóru þeir
fundum um sveitir eða gengu milli bæja
í heimabyggð sinni, söfnuðu fé og töluðu
máli félagsins. Enn aðrir mögnuðust í
andstöðu sinni við Jón Sigurðsson, og
hinir stjórnhollustu í höfuðstaðnum
sæmdu Þjóðvinina spotti í umtali og hatri
í hugrenningum sínum að sögn Stein-
gríms Thorsteinssonar og annarra, sem
gerla máttu þar til þekkja. Eru þessi
margvíslegu viðbrögð manna ef til vill
gildust sönnun þess, að fyrstu árin hafi
félagið raunverulega verið gætt pólitísku
afli og hafi auðveldað mörgum valið á
málstað.
Fjárskortur var alla tíð tilfinnanlegur
fjötur á athöfnum Jóns Sigurðssonar og
fylgismanna hans. Það var því allt frá
upphafi eitt meginætlunarverk Þjóðvina-
félagsins að koma upp sjóði til þess að
standa straum af útgáfu- og fræðslustarf-
semi. Var haft á orði, að senn mætti
styrkja menn til að nema þarfleg verk og
verðlauna þá, sem sköruðu fram úr í
myndarskap og framtakssemi í verkleg-
um efnum.
Misjafnar urðu undirtektir lands-
manna, þegar til þeirra kasta kom um
fiárútlát til félagsins. Má af eftirfarandi
yfirliti ráða tvennt: Hvar félagið fann
beztan hljómgrunn, en ef til vill ekki
síður hitt, hvar það eignaðist ótrauðasta
erindreka og talsmenn. Tillög til félags-
ins og tekjur þess 1869—1873 eftir sýsl-
um voru sem hér segir:
1. ísafjarðarsýsla ............................. 519 rd. 24 sk.
2. Suður-Þingeyjarsýsla ........................ 214 — 72 —
3. Dalasýsla ................................... 191 — —
4. Árnessýsla .................................. 164 — 64 —-
5. Skagafjarðarsýsla ........................... 153 — 64 —
6. Norður-Múlasýsla ............................ 153 — 38 —
7. Húnavatnssýsla .............................. 147 — 32 —
8. Eyjafjarðarsýsla ............................ 135 — 56 —
9. Barðastrandarsýsla .......................... 105 — —
10. Norður-Þingeyjarsýsla ........................ 87 — 48 —
11. Borgarfjarðarsýsla ........................... 85 — 40 —
12. Austur-Skaftafellssýsla ...................... 82 — 64 —
13. Strandasýsla ............................... 78 — —
14. Mýrasýsla .................................... 70 — 82 —
15. Suður-Múlasýsla .............................. 56 — 72 —
16. Reykjavík .................................... 48 — 32 —
17. Snæfellsnessýsla ............................. 45 — 88 —
18. Vestur-Skaftafellssýsla .................... 10— —
19. Gullbringu- og Kjósarsýsla.................. 5 — 72 —
20. Rangárvallasýsla .......................... — 48 —