Andvari - 01.01.1987, Blaðsíða 38

36
INGVAR GÍSLASON
ANDVARI
efni verða ekki síst á árinu 1968 sem talið hefur verið tímamótaár í
þjóðmálaviðhorfum í miklu víðara samhengi en svo að það varði
Framsóknarflokkinn einan og pólitísk viðhorf hér á landi eingöngu.
Um allan hinn vestræna heim fór sterk „vinstri sveifla“ með harðri
gagnrýni á ríkjandi stjórnarstefnur heima fyrir og í alþjóðasam-
skiptum. Þessi alda náði til íslands og eignaðist dugmikla formælendur
meðal ungra manna í flestum stjórnmálaflokkum, ekki síst flokkum
félagshyggjumanna, og hlaut að ná til ungra fylgismanna Framsókn-
arflokksins. Enda kom þar fram harðsnúið lið slíkra endurskoðunar-
sinna og lét að sér kveða í samtökum ungra framsóknarmanna og
flokksstarfinu í heild. Þessi hreyfing í Framsóknarflokknum þróaðist
smám saman í þá átt, sem forystuliði flokksins hlaut að getast misjafn-
lega að og efast um að væri rétt frá flokkslegu sjónarmiði eða í
samræmi við almennan vilja flokksmanna. Og þá fór að brydda á
átökum innanflokks svo að um munaði. Þessara átaka gætti verulega á
flokksþinginu 1971. Þeir sem róttækastir voru í breytingum á stefnu
Framsóknarflokksins boðuðu í raun samfylkingarstefnu allra vinstri
manna og vildu að Framsóknarflokkurinn væri leiðandi afl í því að
mynda slíka samfylkingu og rynni loks saman við hana. Hjá þorra
flokksmanna og forystuliðinu yfirleitt þótti þetta ekki ráðlegt né að-
gengilegt, ekki raunhæft. Hins vegar var full samstaða um það að ekki
kæmi annað til greina en að Framsóknarflokkurinn beittist fyrir vinstra
samstarfi, ef sjálfstæðismenn og Alþýðuflokksmenn misstu meirihluta
sinn.
Nú er því ekki að leyna að samfylkingarmennirnir í Framsóknar-
flokknum höfðu ýmislegt til síns máls. A.m.k. var sýnt að fjöldi vinstri
sinnaðra manna í landinu var mjög á báðum áttum um fylgi sitt við
„gömlu flokkana“ og þau stjórnmálabandalög sem uppi voru. Al-
þýðubandalagið hafði klofnað og margir, sem það höfðu stutt og verið
þar í forystu, stofnuðu Samtök frjálslyndra og vinstri manna. Alþýðu-
flokkurinn hafði óneitanlega sérstöðu meðal vinstri manna eftir að
hafa verið í nánu samstarfi við Sjálfstæðisflokkinn um meira en ára-
tugarskeið. Var því talið að vinstri menn gætu varla laðast að honum.
Af þessu var sprottin sú skoðun róttækra framsóknarmanna að nú væri
tímabært að ráðast í djarflega samfylkingu lýðræðissinnaðra vinstri
manna og Framsóknarflokkurinn hefði þar frumkvæði og forystu og
náið samstarf við Samtök frjálslyndra og vinstri manna.
Þrátt fyrir mikla andstöðu Ólafs Jóhannessonar og forystu flokksins